13/12/25

3.722. BI KHÚC PHÚ YÊN – Trường ca

Mộc Nhân - Cho Phú Yên - đợt lũ kỷ lục từ ngày 19 - 23/ 11/ 2025

     “Hãy bước vào, qua một cánh cửa hẹp. Vì cửa rộng và đường thênh thang nhiều người đã đi rồi. Cửa hẹp và đường chật dẫn đến sự sống, chỉ một số ít mới thấy được.” (Enter through a narrow gate. For wide is the gate and broad many enter through it. But small is the gate and narrow the road that leads to life, and only a few find it.) - Kinh Thánh, Matthew 7:13-14.

 
***

1. Xả lũ:

Tôi từ thành phố trực thuộc trung ương

đi qua những con đường

không còn tên thành phố

không còn tên thị trấn, thị xã - nằm ven quốc lộ

chỉ có tỉnh, xã và phường.

 

Những làng xóm chỉ còn mái nhà –

nước ngập bi thương

cơn mưa dày chồng lên dòng xả lũ

những nơi tôi đi qua, người xưa cảnh cũ

giờ khoác tên mới

mênh mang biển nước hoang liêu.

 

Trong mưa rơi, nghe gió thổi rát trời chiều

nhiều nơi vang tiếng kêu cứu mạng

Hòa Thịnh, Tuy An, Sơn Hòa... nước dâng lai láng

những cánh tay run, vô vọng từ mái nhà.

 

Những công điện khẩn bay xa

trong khi xác người bập bềnh đâu đó

tôi, gã qua đường kẹt xe, nỗi lòng vò võ

nhận gói cơm từ thiện - đắng lòng.

 

Khi bà con của họ còn sống chết bên trong

chưa thể cứu ai, họ dành cho tôi bữa ăn độ nhật

nước mưa làm canh, múc lên từ những gì đã mất

hộp cơm này, tôi nợ đến kiếp sau.

 

Bên kia đèo Cả, trong niềm thống khổ của đồng bào

tôi đã nghe tiếng khóc vui và cười buồn của cháu

mỗi sinh linh đều mang một dòng máu

nhưng lẽ đời,

mỗi máu có một nhịp kêu riêng.

 

2. Phố buồn:



Tuy Hòa. 2 giờ sáng

con đường vắng như thiếu phụ mất chồng

không ai giúp được gì cho họ - giữa thinh không

lời buồn và ánh sáng cũng nhoà

như phận người yếu đuối.


Nhưng tôi tin bạn đứng lên khi vào đoạn cuối

bằng ý chí không thể cưỡng lại

và không ai treo sức nặng của mình lên cổ mọi người.

 

Vũng nước trên đường lưu dấu xả lũ 

vẫn trêu ngươi

giờ chứa thêm nhiều giọt nước mắt

mặt đường nhàu như chiếc áo cũ vừa vắt

như cuốn vở học trò tràn dịch 

trên kệ gỗ nhuốm màu bùn.

 

Đêm. Chùa xa vẳng tiếng chuông

khi mọi người thức dậy vào sáng mai

sẽ thấy những gì tôi viết là sự thật

một sự thật mọi người đều biết

riêng tôi hôm nay tận mắt

dù chỉ là những mảng rời…

 

3. Tuy An:




Trong thung lũng Tuy An

trên con đường đắp cao cắt qua cánh đồng hẹp

tôi đã choáng khi nhìn thấy những đám rác

vướng vào dây điện

như chiếc chổi quét lên trời chiều.

 

Tôi cần thời gian để hiểu sự kinh ngạc

tôi thấy mình đang trên bờ vực của một siêu thực

khi nhìn vạch nước lũ in dấu trên bức tường nhà

nằm chân đồi Tịnh Sơn.

 

Sao tôi có thể quên những kẻ chế nhạo

và sỉ nhục nạn dân bằng uyển ngữ

sao tôi có thể quên đi những giọt nước mắt

và những đòn ác của nước 

dưới sự điều khiển của người.

 

Những đoàn dân hóng từ thiện

với vết thương còn rỉ máu, gượng cười

nhưng bỗng dưng thấy mình hoang mang

với những dịch chuyển không thể nào dừng lại.

 

Những chiếc quan tài

đã yên nghỉ cùng xác người mãi mãi

kẻ sống, tôi mong vết thương sẽ lành

nhưng ký ức rồi sẽ chạm vào tôi với âm thanh

như sợi dây cứa vào tâm hồn rỉ máu.

 

Những người cầu xin hiện thân trong tôi

và tôi hiện thân trong họ

một vài ngôi sao lặng im, nỗi buồn nương náu

như đồ vật trong nhà, 

nằm trong góc xó - đợi chờ.


Gió thung lũng thoảng mùi hăng và xác thối nồng mùi

còn tôi nghe trong không gian nhiều thông điệp

trong tiếng nước tuôn ầm ào

tiếng xe trên tỉnh lộ

tiếng nghiến răng, tiếng thét gào,

tiếng khóc than lệ đổ

lời kể ngắt quãng, buồn tẻ và yếu ớt

dưới cơn mưa.

 

4. Hoà Thịnh:



Hoà Thịnh. Dọc quốc lộ 29

những tấm hình xuất hiện thật nhiều

cổng chào giản đơn hiền lành như bao cổng chào khác

nhưng khi đi qua là một hành trình.

 

Hoà Thịnh. Khúc đường cong, khi vào rốn lũ

hoang tàn, vỡ nát nhiều hơn mọi nát tan 

tôi chứng kiến những ngày qua.


Tôi muốn đi qua nơi này

không phải để khoe khoang

để thể hiện hay để kể lể…

mà là dịch chuyển cái tôi bình an

vào lòng trắc ẩn, tử tế

nhiều người cũng muốn đến đó – như tôi.

 

Khi bạn bước qua cổng Hoà Thịnh, lúc này

nó tái tạo bản thân bạn thành

một người tốt hơn so với trước

và tôi lại nghĩ ở chiều ngược:

nếu bạn đóng cánh cửa thiện lương

cánh cổng vô minh sẽ tự khắc mở ra

nhanh chóng kéo bạn vào bên trong.

 

Quá khứ, hiện tại, tương lai

tất cả đều ở hai bên cổng

- một tấm lòng

nơi này người ta đặt chân đến, hay chỉ đi qua

thậm chí chẳng ai nhớ 

ngay cả lần đầu tiên bước đến.

 

Dù bạn đang ở bất cứ nơi đâu

bạn đến đây vì một cánh cửa chưa mở

hoặc đã mở

hoặc một số cánh cửa đã sụp đổ

hoặc vẫn hiện tồn…

và chúng ta có lý do chính đáng để thôi thúc đến đó.

 

Cái chết là một phần của sự sống

chúng đang cùng nhau đồng hành qua cánh cổng

chúng ta có thể sống những giấc mơ của mình

khi mơ về tương lai ở phía bên kia.

 

Nơi này có cái chết và sự sống

tang thương và chờ đợi

nơi dập tắt lòng đố kỵ và phân biệt

cuộc sống vẫn luôn diễn ra

cánh cổng này khép lại

thì luôn có một cánh cổng khác để bước qua

cho đến khi không còn cánh cổng nào cả.


Giờ đây, tôi nghĩ:

nếu bên kia một cánh cổng có nơi cần đến

thì chúng ta hãy cùng nhau

làm một con đường để cùng đi qua.

 

5. Đầm Ô Loan:



Thị trấn Chí Thạnh.

những cánh đồng bạt ngàn và sông nước hữu tình

bao quanh những khu dân cư Ô Loan:

làng chiếu cói Phú Tân

làng thúng chai Phú Mỹ

làng bánh tráng Hoà Đa

làng chài Phước Đồng

lồng bè thủy sản.

 

Làng mạc ven đầm bị chìm trong biển nước

màu nước trong xanh hóa đục ngầu

vùi dập sự sống và vẻ đẹp quanh đầm

lan can cầu Long Phú trở thành nơi phơi chiếu ướt.


Những tấm chiếu ngâm bùn non đã xuống nước

còn tôi cố bắt lấy những giai điệu buồn

trong màu nước vàng đục

màu mây xám trĩu nặng phía mưa tuôn

nhăn nhúm như tấm chiếu cói ngâm bùn nhàu nát

như vẻ khắc khổ trên mặt người

trong khung cảnh buổi chiều 

vỡ vụn bên đầm Ô Loan.

 

Mặc dù tôi cố không nghĩ về những cái chết

nhưng một giọt nước mắt nóng hổi vẫn chảy ra từ mắt trái

nước mắt đã trào ra

nhòe bầu trời phủ lên đầm xám xịt.

 

Tôi không biết mình muốn gì

hay thêm nỗi đau nào

vì mọi nỗi đau tôi đã chứng kiến trong nhiều ngày qua

đã đủ cho buồn thương

cho xót xa căm giận.

 

Nó giống như một chạm khắc

đang đi vào tâm trí

một vết cắt mới mở trên da thịt

pha trộn nỗi đau lụt lội quê nhà với những gì hiển hiện.

 

Tôi muốn mở miệng nhưng lại im lặng

trước sự yên tĩnh không một tiếng thì thầm

không một tiếng hét

tất cả không gian nơi này hoàn toàn im lặng

âm thanh lặm vào bên trong hẻm núi

chìm xuống sâu dưới đầm

lặm vào cõi lòng.

 


Tôi biết những người đàn bà phơi chiếu

đang đếm thêm một ngày nắng

để cứu vãn những gì mất đi trước mắt

họ phải thức dậy sớm, để bước tiếp

khóc lóc, cười đùa, đổ mồ hôi và chửi thề

như đang đứng trên một sân khấu.

 

Những chiếc chiếu cói khô nhăn nheo

đang chờ họ xếp lại

và ngọn gió đông thổi rát qua mặt cầu

 cắt buốt da thịt

một phần gia sản của họ đã tiêu tan

và việc chấp nhận điều đó sẽ nhân đôi khó khăn hiện tại.

 

Rồi mọi thứ sẽ lãng quên,

nhưng những thảm cảnh ám ảnh

luôn lướt qua trí tôi như một liên văn bản

khi gặp lại cảnh xả lũ ở bất cứ nơi nào.

 

Tôi tự hỏi liệu họ có cố quên như tôi vẫn cố quên không?

Buổi chiều trên đầm Ô Loan tối khá nhanh

đêm trở lạnh

tôi đi tiếp về phía những tan hoang

còn người dân làng chiếu đi tiếp những giấc mơ

từng được trải trên những tấm chiếu cói Phú Tân

những tấm chiếu nhiều màu

chảy những vệt đỏ

thắm những vệt xanh

tươi những vệt vàng

trong nỗi khao khát trên con đường mưu sinh có thể chữa lành.

 

Mong muốn của họ là con đường

và con đường của họ trải bằng ý chí

họ có tình yêu

tình yêu không thể chết sau cơn lũ

trong giấc mơ trằn trọc

họ vẫn sẽ thực hiện nó.

 

6. Tái sinh:


Cuộc sống đang tái sinh

bằng việc đưa những chiếc quan tài

đến chỗ của nó

và xác người đã phân hủy được về với đất

đồ gia dụng thành rác chất đống ven đường

cùng với những đoàn xe chở hàng

và người chờ nhận cứu trợ

đứng chật ở các huyện lộ.

 

Niềm tin còn lại trong họ nằm ở suy nghĩ:

 sống khi có thể

vài món hàng và phong bì vừa đủ khô mồ hôi

trên khuôn mặt hốc hác sau nhiều đêm mất ngủ và đói

hạt lúa úng trở thành chút lương thực cho ngày giáp hạt.

 

Tôi muốn không nhắc đến cái chết nữa

nhưng nó lại không bao giờ tách ra khỏi tôi

nếu bạn muốn hiểu tôi, hãy đến nơi đỉnh lũ

có xác người và sự hỗn độn của thảm nạn

mặt đất yên lặng, dòng người chuyển động

mọi thứ gần nhất có thể giao tiếp với tôi

là một lời giải thích.

 

Đôi dép nhựa đầy bùn đất là thứ gần gũi với tôi những ngày này

nó hiểu rõ tôi và đồng bào Phú Yên

trên những chuyến xe

tôi thấy mình yêu mọi thứ

kể cả sự phá huỷ và cái chết.

 

Nhiều người gọi đến tôi, và tôi không làm họ thất vọng

dù chỉ là lời nói thấu hiểu và động viên

là động lực để tôi tiếp tục những gì tôi đã nói với họ

còn bây giờ, sau trận lũ

lòng tôi cũng đâm chồi 

nứt nhánh cong queo.



Không có nhận xét nào: