399. CÁNH CỬA HÒA BÌNH

         Mộc Nhân 

                     

Thư viên Anh Quốc (British Library) ghi nhận sách CÁNH CỬA HÒA BÌNH : 

"It is very much appreciated. I will catalogue and put the item on shelf

so as to allow our readers to call up the item"

Giới thiệu sách "CÁNH CỬA HÒA BÌNH" - Tiến sĩ Văn chương Nguyễn Đức Huynh và Tiến sĩ Triết học Châu Ngọc Ẩn - viết về Lê Quý Long.

Lê Quý Long sinh năm 1945 tại làng Vĩnh Phước, nay thuộc xã Đại Đồng, huyện Đại Lộc, Quảng Nam. Trước năm 1975 là giáo sư Đại Học Văn khoa Huế. Hiện nay ông đang sống tại thành phố HCM - làm thơ, viết sách. Những tác phẩm đã xuất bản của ông gồm:

- Bộ Việt sử văn vần (Lịch sử diễn ca, Phúc Sinh, 1971)
- Cho cành buồn nẩy lộc (Thơ, An Tiêm, 1972)
- Như một người tình (Thơ, Lá Bối, 1974)
- Những bài ca nhân ái (Thơ, NXB Trẻ tái bản 1999)
- Con đường hạnh phúc (Tham luận, in 1972)
- Tuyển thơ Lê Quý Long (NXB Trẻ, 2001)
- Vòng Tay MẸ (NXB Tổng Hợp TP.HCM, 2007)
- Tin vui của bạn (NXB Trẻ, 2011)
          Năm 2012, hai học giả là Tiến sĩ Văn chương Nguyễn Đức Huynh và Tiến sĩ Triết học Châu Ngọc Ẩn đã nghiên cứu, tổng hợp tư tưởng nhân văn trong một số tác phẩm của Lê Quí Long và viết thành sách "Cánh cửa Hòa Bình" (The Door to Peace) - Tủ sách nghiên cứu học thuật.        

Sách "Cánh cửa Hòa bình" đã được Thư viện Anh Quốc (The British Library) ghi nhận, đánh giá cao (appreciated) và đưa vào thư mục của Thư viện.

          Được sự cho phép của các tác giả, Mộc Nhân giới thiệu cùng bạn đọc vài trích đoạn trong cuốn sách nói trên.

          1. NHAÂN LOAÏI BAÁT TÖÛ

Laø ngöôøi, ai cuõng coù nhöõng nieàm vui vaø noãi buoàn. Neáu may maén coù ñöôïc nieàm vui, duø lôùn hay nhoû, laø ñieàu ñaùng möøng cho nhau. Ngöôïc laïi, neáu gaëp phaûi nhöõng ñau buoàn, moãi ngöôøi cuõng ñaõ coù caùch rieâng ñeå töï giaûi quyeát cho mình.

          Noãi buoàn thieáu caùi aên caùi maëc, keùm söùc khoûe… chuùng ta coù theå coá gaéng vöôït qua. Buoàn vì choã ñöùng trong xaõ hoäi chöa ñöôïc nhö yù, buoàn vì tình caûm bò söùt meû, tình yeâu dôû dang… chuùng ta cuõng coù theå haøn gaén, ñieàn khuyeát laïi ñöôïc. Hoaëc, cuõng coù ngöôøi, sinh ra vaø lôùn leân trong öu ñaõi traøn ñaày, chöa heà bieát nhöõng noãi ñau buoàn aáy laø gì. Nhöng taát caû, taát caû chuùng ta, ñeàu phaûi mang cuøng moät noãi ñau buoàn to lôùn nhaát trong ñôøi, maø chöa moät ai coù theå thaùo gôõ troïn veïn cho nhau: Caùi “cheát” cuûa loaøi ngöôøi!

Ñöùng tröôùc nhöõng noãi ñau khoå vì caùi “cheát” cuûa nhau, caùc baäc vó nhaân, thaùnh nhaân… nhaát laø caùc toân giaùo, ñaõ ñöa ra nhieàu trieát thuyeát ñeå an uûi, ñeå xoa dòu noãi ñau cho nhau, hy voïng coøn gaëp laïi ôû moät nôi naøo ñoù: döôùi Suoái vaøng hoaëc treân Thieân ñaøng; ñöôïc vaøo coõi Nieát baøn hay mieàn Cöïc laïc… Song thöïc teá, khoâng maáy ngöôøi theo kòp nhöõng trieát thuyeát cao sieâu aáy! Soá ñoâng coøn laïi, thì sao?(!) Vaø cho duø caû nhaân loaïi coù theo kòp nhöõng lyù töôûng cao ñeïp aáy chaêng nöõa, taïi maët ñaát naày, thöïc teá chuùng ta phaûi ñau khoå tröôùc caùi “cheát” cuûa ngöôøi thaân yeâu! Bieát bao coâ gaùi ñaõ ngaát xæu khi nghe tin meï mình “cheát”! Coù coâ laên xaû vaøo quan taøi, muoán naèm chung vôùi meï mình khi taåm lieäm; coù coâ ñoøi nhaøo xuoáng huyeät ñaát, ñeå ñöôïc tieáp tuïc soáng gaàn meï…

          Taïi sao chuùng ta phaûi ñau khoå quaù nhieàu nhö vaäy? Haún chuùng ta ñaõ bò aán töôïng: “cheát” laø maát, laø khoâng coøn gì, laø khoâng bao giôø tìm thaáy laïi… Hoaëc bi quan hôn theá nöõa: “Töû giaû bieät luaän”! Theâm vaøo ñoù, chuùng ta ñang ñau khoå, thì nhöõng voøng hoa phuùng ñieáu nhö xuùi giuïc chuùng ta phaûi ñau khoå hôn nöõa: “Voâ cuøng thöông tieác”, “Xin vónh bieät”…

          Ai ñoù ñaõ keát thuùc baøi ñieáu vaên khoùc meï mình: “Cuùi laïy quyù thaân baèng quyeán thuoäc, thöa caùc ngaøi, meï toâi khoâng cheát, khoâng maát… gì caû. Ngöôøi chæ yeân nghæ nôi ñaây vaø ñang hieän dieän trong toâi, trong anh chò toâi, trong ñaøn chaùu noäi, ngoaïi… cuûa Ngöôøi”.

          Nhöõng ai coù maët trong luùc tieãn ñöa, phaûi ngaïc nhieân vaø laáy laøm khoù chòu vôùi nhöõng lôøi tuyeân boá “laï tai” aáy. Nhöng suy xeùt cho cuøng, chuùng ta khoâng theå phuû nhaän söï kieän thöïc teá raát roõ raøng naày.

          Keát thuùc baøi ñieáu vaên nhö vaäy vaø ñöôïc moïi ngöôøi tieáp tuïc laøm nhö vaäy, daàn daàn, chuùng ta seõ caûm thaáy nheï nhaøng trong nhöõng noãi buoàn phaûi töø giaõ ngöôøi thaân yeâu, duø vaãn phaûi ngaäm nguøi, löu luyeán vaø khoùc thöông cho ngöôøi ñaõ aâm thaàm naèm xuoáng! Öôùc gì nhöõng gioït nöôùc maét naày nheï nhaøng vaø ñeïp nhö nhöõng gioït nöôùc maét cuûa nhöõng baø meï tieãn con gaùi veà nhaø choàng; nhö nhöõng gioït nöôùc maét cuûa nhöõng ngöôøi cha tieãn con leân ñöôøng du hoïc phöông xa… Vaø öôùc gì treân nhöõng voøng hoa phuùng ñieáu, chuùng ta ñeàu söûa laïi: “Xin taïm bieät…” coù phaûi hôïp lyù vaø nheï nhaøng hôn cho nhau khoâng? Söû duïng töø “taïm bieät” laø caùch an uûi nhau saâu saéc vaø höõu hieäu nhaát. Xin xoaù haún töø “cheát” trong ngoân ngöõ cuûa loaøi ngöôøi, keå töø hoâm nay, vì trong caû vuõ truï, khoâng coù hieän töôïng naøo laø “cheát”, maø chæ coù bieán hoùa, bieán ñoåi hay bieán daïng… Vaäy, xin duøng vaø neân duøng töø bieán daïng thay theá cho töø “cheát” ñeå loaøi ngöôøi khoâng coøn bò aùm aûnh leäch laïc veà hieän töôïng naày nöõa, haàu xoùa haún ñöôïc moät noãi ñau to lôùn nhaát treân ñôøi.

          “Meï toâi khoâng cheát, Ngöôøi hieän dieän trong toâi”, noùi leân loøng thöông yeâu voâ bôø, noãi tieác nhôù khoân nguoâi, moät tình caûm bao la, saâu thaúm vaø chaân thaät; noùi leân loøng mong muoán ñöôïc soáng gaàn, soáng chung vôùi meï, nhöng khoâng chung “cuøng moät quan taøi”, “cuøng moät huyeät ñaát” nhö caùc coâ gaùi tröôùc ñoù, maø “chung” trong quan nieäm môùi, trong minh ñònh môùi… treân neàn taûng thöïc teá cuûa khoa hoïc. Loøng mong öôùc ñöôïc tieáp tuïc soáng gaàn, soáng chung, ñeå gaén lieàn vôùi ñôøi soáng cuûa meï mình, thöïc teá hoï ñaõ coù ñöôïc vaø thöïc söï hoï ñaõ “laø moät”, qua coâng cuoäc hoï ñang keá thöøa söï soáng cuûa meï mình. Vaø cöù nhö theá, cho chuùng ta thaáy, con ngöôøi töø nguyeân thuûy vaãn maõi maõi coøn soáng trong nhöõng con ngöôøi sau cuøng.

          Moät ngöôøi “naèm xuoáng” chæ laø moät hieän töôïng thay hình ñoåi daïng. Noùi caùch khaùc, söï “cheát” cuûa con ngöôøi, phaûi hieåu cho ñuùng vôùi thöïc teá, chæ laø moät hieän töôïng “bieán daïng”.

          Trong ñôøi soáng haèng ngaøy, moãi ngöôøi chuùng ta luoân luoân chòu söï bieán daïng khoâng ngöøng: Caùc teá baøo giaø bò ñaøo thaûi, nhöôøng choã cho nhöõng teá baøo non phaùt trieån.Söï bieán daïng naày, tuy coù tính caùch huûy dieät nhöng vaãn giöõ ñöôïc nguyeân theå, neân maét ta khoù nhìn thaáy. Cha meï sinh con caùi laø söï bieán daïng coù tính caùch keá thöøa nhöng phaûi chòu phaân theå. Duø bieán daïng nguyeân theå hay phaân theå, cuõng chæ laø nhöõng bieán daïng töøng phaàn. Khi con ngöôøi naèm xuoáng, nhaém maét xuoâi tay, vónh vieãn baát ñoäng, laø luùc caû thaân xaùc bò bieán daïng hoaøn toaøn, ta goïi hieän töôïng naày laø bieán daïng toaøn phaàn.

          Ñaõ laø bieán daïng, thì bieán daïng töøng phaàn hay bieán daïng toaøn phaàn, cuõng laø bieán daïng. Sao trong suoát thôøi gian bieán daïng töøng phaàn, chuùng ta khoâng thaáy ñau buoàn, than khoùc? Maø ñeán luùc gaëp bieán daïng toaøn phaàn, laïi quaù ñau ñôùn, ñeán noãi phaûi ngaát xæu? Phaûi chaêng, chuùng ta ñaõ bò “aán töôïng di truyeàn”, moät aán töôïng sai laàm töø xa xöa!

          Ngaøy nay, baïn ñaõ bieát roõ: quaû ñaát khoâng phaûi vuoâng, khoâng phaûi ñöùng yeân moät choã… nhö thôøi xöa, oâng baø chuùng ta ñaõ nhaän xeùt. Thì töø ñaây, töø hoâm nay, ngay töø luùc naày, baïn haõy maïnh daïn nhìn nhaän thöïc teá: con ngöôøi khoâng phaûi cheát, khoâng phaûi maát… chæ lieân tuïc chòu söï bieán daïng.

          Ñuùng theá, coù leõ baïn ñaõ thöøa bieát, moãi moät con ngöôøi chuùng ta, goàm coù hai phaàn: phaàn tinh thaàn vaø phaàn theå chaát. Moät caùch goïi khaùc laø baûn ngaõ vaø baûn theå.

          Baûn ngaõ, AÂu Taây goïi laø “caùi toâi”(le moi). Phaàn naày sieâu vieät, khoâng bò chi phoái bôûi qui luaät bieán hoùa cuûa vuõ truï vaät chaát, neân “baát bieán”: maõi maõi coøn ñoù.

          Baûn theå, AÂu Taây goïi laø “caùi cuûa toâi”(l΄essence). Phaàn naày goàm coù ngoân ngöõ, cöû chæ, hình boùng, suy nghó… vaø thaân xaùc. Ngoân ngöõ, cöû chæ, hình boùng, suy nghó… ñaõ ñöôïc phaùt thaønh soùng, ñaõ ñöôïc aùnh saùng mang ñi trong khoâng gian naày vaø coøn ñoù. Neáu coù moät chieác maùy toái taân, ta cuõng seõ ghi nhaän laïi ñöôïc. Caùc ñaøi truyeàn thanh, truyeàn hình, giuùp chuùng ta deã hieåu vieäc naày. Neáu yù thöùc ñöôïc nhö vaäy, nhöõng keû gian aùc khoâng bao giôø daùm leùn luùt trong boùng toái hoaëc traùnh maét ngöôøi ñôøi ñeå phaïm toäi, chuùng phaûi sôï, vì raát coù theå, gaëp moät chöôùng ngaïi vaät naøo ñoù, caùc laøn soùng mang aâm thanh, aùnh saùng mang hình aûnh seõ phaûn hoài, nhöõng ngoân ngöõ kia, seõ coù ngöôøi nghe ñöôïc; nhöõng hình aûnh ñen toái kia, seõ coù ngöôøi baét gaëp… Hieän töôïng naày, xöa nay treân theá giôùi, cuõng ñaõ töøng xaûy ra ñaây ñoù, maø ngöôøi bình daân thöôøng hieåu laø “oâng noï baø kia hieän veà, maùch baûo…” Vaø, nhöõng aûo aûnh trong sa maïc, laø moät ñôn cöû. Khoång Töû cuõng coù caûm nhaän na naù nhö theá: “Löôùi trôøi loàng loäng, khoâng theå che giấu được điều gì”(Thien vong khoi khoi, sô nhi bat lau).

          Veà thaân xaùc, moät thôøi chæ laø caùi baøo thai trong buïng meï; moät thôøi laø taám beù ngô ngaùc trong noâi; moät thôøi nhí nhaûnh trong boä quaàn aùo môùi cuûa tuoåi hoïc troø… Ba thôøi kyø aáy, coù ai daùm choái boû, khoâng phaûi laø chính mình? Vaø roài, moät thôøi trong tö caùch ñöùng ñaén cuûa tuoåi trung nieân; moät thôøi giaø nua, coøng löng treân chieác gaäy; moät thôøi phaûi laëng leõ ñi vaøo loøng ñaát vôùi naém xöông khoâ hoaëc vôùi moät cheùn tro taøn, theo kieåu hoûa taùng… Ba thôøi kyø keá tieáp naày, haún cuõng chính laø ta?  Thaân xaùc ta cuõng vaãn coøn ñoù. “Vaät chaát luoân bieán hoùa, nhöng khoâng maát vaät chaát” kia maø.

          Vaäy, moät ngöôøi “naèm xuoáng”, ñaõ maát nhöõng gì ñeå phaûi voâ cuøng ñau ñôùn, khoùc than naõo nuoät?

          Baïn coù theå vieän lyù do: “Toâi ñaõ maát ngöôøi thaân yeâu trong voøng tay…”

          Ñöùa beù nhaø kia thích beá maiõ trong tay moät con “buùp-beâ” xinh ñeïp. Cha meï chaùu cuõng quí laém, mang buùp-beâ ñaët vaøo trong tuû kính. Beù oøa khoùc, ñoøi laáy trôû laïi, muoán aúm buùp-beâ maõi trong loøng cho thoûa öôùc muoán. Baïn neân giaûi thích cho beù roõ thì daàn daàn beù seõ bôùt khoùc, duø baïn khoâng môû tuû  laáy buùp-beâ trao laïi cho beù. Ngöôïc laïi, neáu baïn “ñoàng tình” vôùi beù: “Voâ cuøng thöông tieác”… beù seõ ñaäp ñaàu vaøo töôøng maø giaõy giuïa khoùc nhieàu hôn!

Cuõng coù theå baïn coâng nhaän con ngöôøi chæ bieán daïng chöù khoâng maát ñi, nhöng baïn chæ thích hình daïng cuõ, hình daïng maø baïn ñaõ nhieàu gaén boù, thaân thöông..?

          Coâ hoïc troø noï vöøa xin ñöôïc caùi keùn ñeïp, vaøng oùng nhöõng voøng tô, ñaët leân trang vôû cuûa mình, thích thuù ngaém maõi. Chaúng bao laâu, caùi keùn phaûi hö ñi. Coâ beù khoâng buoàn, vì ñaõ coù moät caùnh böôùm xinh xaén xuaát hieän. Roài cuõng chaúng bao laâu sau, caùnh böôùm laïi phaûi ngaõ guïc. Beù cuõng khoâng buoàn, ñaõ coù moät ñaøn taèm con thay theá. Ngöôøi thaân yeâu cuûa chuùng ta naèm xuoáng, chuùng ta coù caûm töôûng nhö maát hoï trong voøng tay cuûa mình, hoaëc chuùng ta chöa thaáy coù gì thay theá vaøo ñoù, toát xaáu theá naøo cuõng khoâng ñoaùn ñöôïc, dó nhieân khoâng theå vui, nhöng cuõng ñöøng voäi buoàn saàu, ñau khoå.

 Moät böu tín vieân ñeán nhaø, mang cho baïn moät böùc ñieän tín. Chöa roõ noäi dung seõ laø tin vui hay buoàn maø baïn voäi khoùc leân sao?

          Hoaëc baïn vin vaøo taâm lyù chung cuûa moïi ngöôøi, trong suoát thôøi gian chòu söï bieán daïng töøng phaàn, chæ laø nhöõng söï “maát daàn”, neân noãi buoàn cuõng chæ daàn daàn, coøn coù theå “deã chòu”. Nhöng ñeán luùc bieán daïng toaøn phaàn, noãi buoàn doàn daäp, choàng chaát leân to lôùn quaù, khieán con ngöôøi phaûi voâ cuøng ñau khoå, coù ngöôøi ñau khoå ñeán ngaát xæu?       

Xin thöa, neáu vaäy, baïn cuõng neân löu yù saâu xa hôn tyù nöõa, khi con ngöôøi “naèm xuoáng” cuõng khoâng phaûi laø luùc “phaûi maát saïch”, cuõng chæ “maát daàn” ñaáy chöù! Cha meï sinh ra ngöôøi con ñaàu, laø caét moät phaàn thaân theå mình ñeå taïo neân moät söï soáng môùi. Taïm tính laø caét ñi moät nöûa, coøn laïi moät nöûa. Khi sinh ngöôøi con thöù hai, cha meï caét moät nöûa thaân theå cuûa mình coøn laïi, töùc laø moät phaàn tö thaân theå ban ñaàu. Luùc naày, caùc ngaøi chæ coøn laïi moät phaàn tö. “Phaàn tö” naày, duø bieán daïng toaøn phaàn, cuõng chæ bieán daïng moät phaàn tö thaân xaùc ban ñaàu cuûa cha meï. Noãi ñau buoàn cuûa baïn cuõng phaûi coâng baèng maø “chia tö”, naøo coù “choàng chaát leân to lôùn quaù”!

Toùm laïi, nhôø coù söï tieán boä cuûa khoa hoïc, chuùng ta bieát quaû ñaát troøn vaø chuyeån ñoäng; thì cuõng nhôø söï tieán boä cuûa khoa hoïc, chuùng ta thaáy roõ raøng hôn, loaøi ngöôøi khoâng phaûi cheát, khoâng phaûi maát ñi… maø chæ lieân tuïc bieán daïng.  

Söï tröôøng toàn cuûa nhaân loaïi, qua söï bieán daïng phaân theå coù tính caùch keá thöøa söï soáng, giuùp chuùng ta deã nhìn nhaän “Nhaân loaïi baát töû”. Nhìn nhaän “Nhaân loaïi baát töû” laø moät söï nhìn nhaän hieån nhieân, nhöng bò cuoäc soáng chi phoái quaù nhieàu, chuùng ta phaûi vaät loän vôùi bao nhieâu coâng vieäc khaùc maø ngôõ laø caàn thieát vaø caáp baùch hôn… trong khi ñoù phaûi taïm gaùc laïi hoaëc laõng queân moät ñieàu toái quan troïng, caàn thieát vaø caáp baùch hôn nhieàu, laø “ta khoâng cheát” maø cöù ngôõ laø “ta cheát”!

          Vì theá, chuùng toâi van xin quyù vò, haõy vì nhöõng ngöôøi thaân yeâu nhaát cuûa mình, quyù vò maïnh daïn coâng boá vôùi hoï raèng “Nhaân loaïi baát töû”, ñeå … khi quyù vò nhaém maét xuoâi tay, hoï seõ ñöôïc giaûm bôùt moät phaàn naøo noãi khoå ñau.

          Naøo, chuùng ta haõy maïnh daïn nhìn vaøo thöïc teá, maïnh daïn coâng nhaän vaø coâng boá cho nhau “Nhaân loaïi baát töû”. Coâng nhaän “Nhaân loaïi baát töû” laø xoa dòu noãi ñau to lôùn nhaát cho nhau; laø nhaéc nhôù cho nhau thaáy raèng moãi ngöôøi ñang mang thaân xaùc cuûa cha meï mình vaø nhìn nhaän thaân xaùc cha meï mình nôi thaân xaùc anh chò em, phaûi thöông yeâu vaø quí troïng laãn nhau ñeå xöùng ñaùng laø nhöõng ngöôøi keá thöøa söï soáng cuûa caùc ngaøi.

          YÙ thöùc roõ nhö theá vaø nhaân roäng ra, giöõa con ngöôøi vôùi con ngöôøi, seõ deã daøng thöông yeâu nhau hôn, deã daøng thoâng caûm, tha thöù cho nhau hôn. Anh chò em trong moät nhaø, khoâng coøn ganh gheùt nhau; ngöôøi trong moät nöôùc, khoâng coøn chia reõ; daân toäc naày, khoâng coøn tranh chaáp, haän thuø, ghìm suùng saùt haïi daân toäc kia! Bôûi leõ, hoï ñaõ hieåu roõ, hoï khoâng coù quyeàn haï saùt nhöõng söï soáng phía tröôùc, laø nhöõng söï soáng, cuõng nhö hoï, ñang coù traùch nhieäm noái daøi söï soáng cuûa Toå Tieân mình.

Ñöôïc vaäy, noãi ñau cuûa nhaân loaïi daàn daàn seõ vôi ñi  vaø  neàn hoøa bình thöïc söï seõ sôùm ñeán vôùi moïi ngöôøi.

                                  (Trích sách Tin vui của bạn - Lê Quí Long)

***

Không cam lòng để loài người chịu đựng mãi mãi nỗi đau khổ về sự “chết” của nhau, suốt hành trình tìm kiếm, tác giả cũng đã trực nhận ra rằng, do nhầm lẫn trong nhận thức mà phải đau khổ, đau khổ triền miên! Thực sự, con người không phải “chết” mà chỉ biến dạng theo quy luật biến hóa của vũ trụ vật chất này. Minh định lại như vậy, cũng chỉ nhằm mỗi một mục đích là an ủi nhau, xoa dịu phần nào cho nhau. Thậm chí, tác giả còn phải van xin chúng ta nên nhìn nhận sự biến dạng này thay thế cho hiện tượng mà chúng ta đã nhầm lẫn là “chết”. Van xin ai diều gì là nhằm lợi ích cho mình hoặc cho bà con mình. Nhưng đây, van xin cho kẻ khác, kẻ chẳng quen biết gì: “Chúng tôi van xin quý vị, hãy vì những người thân yêu của mình, mạnh dạn công bố với họ rằng, loài người không phải chết, mà chỉ biến dạng, để may ra, khi quý vị nhắm mắt buông tay, họ bớt đau khổ phần nào” (Sách Tin vui vủa bạn, trang 18) . Vì ta, vì những người thân của ta, mà tác giả đưa ra một ý tưởng để rồi phải van xin ta. Thật lòng mà nói, đáng biết ơn hơn là đáng “e ngại”. Dẫu sao, tác giả cũng đã thể hiện được chút tình người.

          Sự biến dạng phân thể, có tính kế thừa sự sống, cho chúng ta thấy rõ, anh chị em trong một nhà là cùng chung một xương một thịt với nhau. Mỗi người là hiện thân của cha mẹ, mời nhìn nhận thân xác của cha mẹ đang hiện hữu trong anh chị em của mình. Ý thức được như vậy, anh chị em trong nhà, dễ dàng thương yêu nhau hơn, dễ dàng đùm bọc, chia sẻ cho nhau hơn. Suy rộng ra, những người trong cùng dòng tộc, cũng bớt ganh tỵ, tranh chấp với nhau; rộng ra nữa, giữa các dân tộc, cũng thôi hận thù, ngưng chém giết lẫn nhau… Một hạnh phúc dễ tìm, dễ đem lại hạnh phúc cho nhau, dễ dẫn nhau đến Hòa bình.

        

         2 -  Hạnh phúc: 
          Người sống có đạo đức, dễ tìm được hạnh phúc cho đời mình. Có đạo
đức đủ, chưa đủ để có hạnh phúc đích thực, nếu chúng ta còn nhiều nhầm lẫn trong nhận thức, nhất
là nhầm lẫn về hạnh phúc. Trong bài “Đâu là Hạnh phúc đích thực?”, chúng tôi đã trình bày phần
này rồi. Nơi đây, xin phép được nhắc lại cho rõ thêm:Mơ ước bé nhỏ và duy nhất của chúng tôi là
mong sao cho mọi người đều có được một niềm vui để sống. Nhưng chưa thể vui được, khi còn nhiều
nhầm lẫn trong nhận thức của người đời, nhất là nhầm lẫn về Hạnh phúc.

          Hạnh phúc là niềm mong đợi, là nỗi khát khao của mọi người. Thế nhưng, không mấy ai muốn đề cập tới! Cứ nghĩ rằng hạnh phúc là của những người có cuộc sống cao sang, còn mình… thì không; hoặc chưa cần thiết phải bàn đến: biết bao điều cấp bách, phải lo toan; biết bao công việc trọng đại, cần phải làm…thì giờ đâu mà luận bàn đến những chuyện mơ hồ, xa xôi ấy. Đó là nhầm lẫn thứ nhất, mở đầu cho những nhầm lẫn nguy hại khác! Nhầm lẫn trong nhận thức, cuộc sống sẽ bị hụt hẫng và khổ đau! Do vậy, nhiều người hay than thân trách phận, oán hờn vu vơ, nổi loạn..; hoặc thất vọng, sống buông thả, tạo ra những tệ nạn khó lường..! Ngược lại, nếu chúng ta tìm hiểu thấu đáo, nhận thức đúng đắn, đâu là lẽ sống chính đáng phải theo; đâu là hạnh phúc đích thực để tìm cho mình, chúng ta sẽ có cuộc sống tốt đẹp, biết nghĩ đến những người chung quanh, biết chia sẻ cho nhau cả vật chất lẫn tinh thần, xây dựng một xã hội yên vui, đầm ấm. Vì thế, không thể không bàn đến hạnh phúc.

Hạnh phúc có muôn mặt, muôn màu. Mỗi người có một cảm nhận riêng, một trải nghiệm riêng. Nhưng hạnh phúc là “của mọi người”, hẳn phải có cái gì đó chung nhất cho mọi người. Cái “chung nhất” ấy chính là hạnh phúc đích thực.

          Vậy, đâu là cái “chung nhất” ấy? Hay đâu là hạnh phúc đích thực?

- Phải chăng, Hạnh phúc là giàu sang? Có thể, nhưng chưa hẳn. Lắm người giàu sang mà trong lòng vẫn thấy đau khổ! Xem ra, giàu sang chỉ là cái áo, cái vỏ của hạnh phúc, chứ chưa phải là hạnh phúc đích thực.

- Hạnh phúc, có thể là địa vị cao; quyền thế rộng? Cũng chưa hẳn. Không ít người ở địa vị cao mà chẳng thấy sung sướng chút nào. Địa vị, quyền thế… chỉ là ảo ảnh của hạnh phúc.

- Được ngồi trên đỉnh cao của tình yêu lứa đôi… chăng? Mấy ai tự hào có được hạnh phúc, nhờ tình yêu ban cho? Phần lớn là ngược lại! Như thế, tình yêu cũng chỉ là ảo giác của hạnh phúc mà thôi.

        Thế thì… chẳng ai có được hạnh phúc hay sao?

– Xin thưa, có chứ. Có nhiều người đã cảm nhận được hạnh phúc. Tìm hiểu tâm trạng của họ, những câu trả lời đều giống nhau, họ đang được “bình yên trong tâm hồn”. Tất cả đều cảm nghiệm:  

          Hạnh phúc là sự bình yên trong tâm hồn.

Tò mò hỏi thêm “ phải làm gì để tâm hồn được bình yên”? Một lần nữa, họ cũng có những câu trả lời giống nhau: “Chu toàn bổn phận mình”. Khi chúng ta đã chu toàn bổn phận của mình, không ai phàn nàn quở trách gì được, lòng ta không băn khoăn lo lắng, rất thanh thản, yên vui. “Bổn phận mình”, chúng ta hiểu được và ai ai cũng “biết rồi”: Bổn phận giữa vợ và chồng; bổn phận giữa cha mẹ và con cái; thầy cô giáo và học trò; bổn phận công nhân viên, cấp lãnh đạo; người dân, nhà cầm quyền… sau hết là bổn phận làm người.

Là con cái, phải biết vâng lời, kính yêu ông bà cha mẹ, chăm lo học hành, giúp việc gia đình khi có thể, không được làm cho các vị ấy buồn lòng. Là học trò, phải biết vâng kính thầy cô, chăm chỉ học tập; yêu mến và giúp đỡ bạn. Là công nhân viên chức, biết tuân thủ nội qui, làm việc hết mình trong tinh thần thật thà, trung thực. Là người dân,  chấp hành tốt luật pháp, tích cực tham gia đóng góp xây dựng quê hương đất nước… Những bổn phận cơ bản này, nếu các bạn trẻ không chịu khó thực hiện, lương tâm sẽ bị dày vò, dấu hiệu không mấy vui cho tương lai đời mình, nên kịp thời sửa sai.     

Để cho tâm hồn được bình yên, chúng ta phải chu toàn bổn phận mình, bổn phận làm người, là ra sức lao động để phục vụ cho nhau, trao gửi cho nhau những ý hướng đạo đức, xây dựng cuộc sống ngày thêm tươi đẹp, trên nền tảng tình người. Đó là niềm vui lớn, là hạnh phúc đích thực .

        Một đoạn thơ Tứ tuyệt đã bày tỏ:

          Hạnh phúc là gì, em biết không?

                    Là điều mơ ước, em hằng mong,

                    Nhưng chưa hẳn đã là cơm áo

                    Mà sự bình yên trong cõi lòng.

Những người trải nghiệm trên đường đời, đều nhận thấy rằng, để được hạnh phúc trọn vẹn hơn, cũng nên tạo thêm cho mình ba đức tính cao quí:

- Biết thông cảm với những thiếu sót của người khác, để cho tâm hồn mình được yên vui.

- Biết tha thứ những lỗi lầm của họ, để cho tâm hồn mình được thanh thản.

- Và biết dìu dắt những người non, yếu chung quanh ta, để tâm hồn mình khỏi bị ray rứt về sau, nếu có điều gì không may xảy ra với họ.

Không biết thông cảm, không biết tha thứ cho nhau, khó tìm được niềm vui trong cuộc sống:

                   Cảm thông để xóa ưu phiền

          Để mang hạnh phúc về miền thương đau.

Ngoài ra, tưởng cũng nên nâng hạnh phúc lên tầng viên mãn, nên hướng về chân thiện mỹ, về cội nguồn của vũ trụ, của loài người.

Đến đây, bỗng dưng, có bạn thở dài, trách móc: Hạnh phúc cái nỗi gì! Biết bao nhiêu người đang phải đau khổ vì chiến tranh, vì đói nghèo, bệnh tật…

- Đúng, chúng ta không thể hạnh phúc được, khi còn những người đau khổ như thế. Chúng ta không thể làm ngơ trước đồng loại đang quằn quại kêu than… Chúng ta đang cùng đau xót với họ. Chính vì thế, đã từng có các bậc anh hùng, các bậc vĩ nhân, hăng hái “lên đường” đi tìm hòa bình để đem lại hạnh phúc cho loài người. Nhưng, đó đây, chiến tranh vẫn còn gây quá nhiều thương đau!

Thử lần theo Con Đường Hạnh Phúc, chúng ta sẽ dễ dàng thấy được Hòa bình, Hòa bình thực sự và dài lâu, che mát khắp địa cầu. Hạnh phúc, không ai từ chối. Tìm hạnh phúc cho mình, ai cũng sẵn sàng. Để có được hạnh phúc, phải chu toàn bổn phận mình, tìm lại sự bình yên trong tâm hồn. Những người có tâm hồn bình yên, lương tâm họ luôn trong sáng, không mưu đồ ám hại ai; không gian tham, lừa dối; không phản bội, hận thù; sống có tình người, đối xử với nhau bằng tấm lòng nhân ái… Người người như thế trong một nhà, một nhà đầm ấm. Nhà nhà như thế trong một xóm thôn, một xóm thôn yên vui. Thôn thôn xóm xóm như thế trong một nước, một nước thái bình. Nếu chúng ta đều đồng tình, quan niệm đúng đắn về hạnh phúc, chiến tranh sẽ không còn chỗ để tồn tại trên mặt đất này nữa. Không cần đi tìm hòa bình. Hòa bình là kết quả tất nhiên của Hạnh phúc đích thực. Hãy tìm trước hết cho mình, cái hạnh phúc đích thực ấy, sự bình yên trong tâm hồn.

Một khi chiến tranh không còn, chẳng quốc gia nào còn muốn đầu tư vào quốc phòng làm gì cho tốn kém vô ích. Lấy nguồn nhân lực của quốc phòng sung vào lao động sản xuất. Lấy ngân sách quốc phòng đầu tư cho y tế và giáo dục. Lấy chiến hạm, chiến xa… cải tiến thành những phương tiện sản xuất, phương tiện vận tải, chở lương thực, thuốc men…Lấy quân trang quân dụng chuyển đổi thành cái ăn cái mặc… sẽ không còn ai đói nghèo, người người sẽ được vui sống.

Một bạn khác, mãi trầm tư, ra chiều đồng cảm, nhưng lại phản đối gay gắt: Đói nghèo, có thể khắc phục được; chiến tranh, có thể đẩy lùi dần; bệnh tật, rồi cũng có thể hàn gắn… Nhưng có một nỗi đau, nỗi đau to lớn nhất, từ nguyên thủy cho đến bây giờ, chưa một ai có thể giúp gì được cho nhau, là “cái chết của con người”!

- Bạn sống có tình có nghĩa, phải “đau xót vô cùng” trước cái “chết” của người thân yêu:

Chạnh lòng giây phút biệt ly

   Lá còn quằn quại… phương chi là người.

Mà các bạn ạ,

Trong vũ trụ này, có hiện tượng nào là “chết” đâu nhỉ? Chúng chỉ biến hóa, biến đổi, biến dạng…mà thôi. Chúng ta, con người, cũng không thể thoát ra khỏi quy luật ấy.

Thật vậy, con người không chết, chỉ biến dạng.  Ai cũng biết, con người chúng ta gồm có hai phần: vật chất và tinh thần. Phần tinh thần thì siêu việt, không bị chi phối bởi quy luật của vũ trụ vật chất, nên còn đó. Phần vật chất, đơn cử như: tiếng nói, hình ảnh, thân xác…

- Tiếng nói của ta được sóng điện truyền đi trong không trung này và còn đó.

- Hình ảnh của ta được ánh sáng mang đi trong không trung này và còn đó. (Ngày nay, nhờ có đài truyền thanh, truyền hình, có điện thoại, có vi tính… giúp ta dễ hiểu những hiện tượng vừa nêu trên).

- Thân xác của ta, một thời là cái bào thai trong bụng mẹ; một thời ngơ ngác trong nôi; một thời nhí nhảnh với bộ quần áo mới trong tuổi học trò. Ba thời kỳ ấy, chính là ta. Rồi một thời chững chạc với mái tóc hoa râm; một thời già nua trên chiếc gậy; một thời nằm yên trong lòng đất với một nắm xương khô hay một chén tro tàn, theo kiểu hỏa táng. Ba thời kỳ này, không ai chối được, cũng chính là ta.

          Phần tinh thần nơi mỗi người đã không mất; phần vật chất thì còn đó. Một người buông tay, nằm xuống. Ta nhầm lẫn hiện tượng này, ngỡ là chết, là mất, là không còn gì nữa, là không bao giờ tìm gặp trở lại… nên vô cùng đau đớn, vô cùng thương tiếc!... Nhưng thưc tế, chỉ là một hiện tượng rất bình thường, hiện tượng biến dạng. Hằng ngày, chúng ta chẳng phải liên tục chịu sự biến dạng đó sao? Những tế bào già phải “ra đi”, nhường chỗ cho các tế bào non phát triển. Cha mẹ sinh con cái, cũng là hiện tượng biến dạng, để tạo ra một sự sống mới, kế thừa những sự sống của các ngài:

          Con là sự “nối”đời ta

                   Ta đem chút máu ta pha chút tình

Cha mẹ đã lấy tình yêu của mình hòa quyện với khí huyết của các ngài để “nắn nót” ra con cái. Sự thật là thế, thấy rõ như thế, chúng ta mới hiểu được, tại sao phải “hiếu thảo, kính yêu” ông bà, cha mẹ. Và từ đó, anh em trong một nhà (cùng mang chung thân xác của cha mẹ mình), phải biết thương yêu nhau; người trong một nước, biết đùm bọc lẫn nhau. Suy rộng ra, dân tộc này, không được ganh ghét hận thù, không có quyền ghìm súng để sát hại dân tộc kia, bởi mỗi lẽ, họ cũng như chúng ta, đang có trách nhiệm “nối dài” sự sống của cha ông mình, “nối dài” sự sống của Tổ Tiên nhau.

Ước gì được mọi người đồng tình, xóa hẳn từ “chết”, thay thế vào đó từ “biến dạng”, để những đau đớn vô cớ kia, không còn ám ảnh oan nghiệt trong tâm trí của mỗi người; thay hàng chữ “vĩnh biệt” trên các vòng hoa phúng điếu, bằng dòng “tạm biệt” để an ủi nhau, cách an ủi hợp lý nhất, hữu hiệu nhất… mở ra một nhận thức mới:  “Nhân loại bất tử”.

Như vậy, chỉ cần nhận thức đúng đắn về hạnh phúc, chắc chắn mọi người tìm được hạnh phúc; hòa bình sẽ nghiễm nhiên đến với chúng ta; xua tan đi những cảm nghĩ nhầm lẫn về hiện tượng biến dạng của nhân loại, cho tất cả đều có được một niềm vui để sống, được hưởng hạnh phúc viên mãn trong cảnh thái bình, trong bầu khí ấm áp của tình người. (...)