Lê Đức Thịnh
(Bài đăng trên Báo Giáo
dục & Thời Đại số ra ngày 01 / 10 / 2013 )
Sức hút của văn hóa nghe, nhìn
Thói
quen và kỹ năng đọc mang tính chất đồng loạt, còn sở thích đọc lại phụ thuộc
hoàn toàn vào từng cá nhân cụ thể, ví dụ: Có người thích đọc thơ, có người
thích đọc tiểu thuyết, có người thích đọc sách nghiên cứu, có người thích đọc
sách phổ biến khoa học kỹ thuật, văn hoá nghệ thuật... Yếu tố này tạo ra sự đa
dạng, phong phú, giàu màu sắc cho nền văn hoá đọc trong xã hội.
Tuy
nhiên, văn hoá đọc của giới trẻ hiện nay lại là vấn đề đáng quan ngại của toàn
xã hội, cũng như những người có tâm huyết với nó. Biểu hiện rõ nhất là: Các em
quen nhận kiến thức từ người khác và chính điều này đã dẫn tới một hệ quả tất
yếu, đó là sự ỉ lại và tính thụ động trong việc khai thác và tiếp nhận thông
tin.
Nếu
không có những biện pháp khắc phục, hay khuyến khích các em ham mê đọc
sách để tự tìm tòi và rút ra cho bản thân những bài học của riêng mình; nếu để
cho hiện trạng này trở nên phổ biến và kéo dài thì thật khó hy vọng vào việc
cải thiện văn hóa đọc. Giới trẻ dường như dễ chấp nhận những cuốn sách nghèo
nàn về thông tin, vụng về trong biên tập... Họ chẳng mấy khi dừng lại ở những
trang viết đầy tính nhân văn về cách đối nhân xử thế hay những cuốn sách kinh
điển…
Dần
dần các em có tâm lý “lười đọc” những gì buộc họ phải tư duy, động não. Hậu quả
chúng có thể làm thô ráp đi những phẩm chất tốt đẹp của thế hệ trẻ. Các em
thích xem truyện tranh hơn là đọc các tác phẩm viết. Rồi hiện tượng đọc sách
theo “phong trào” theo tuyên truyền quảng bá.
Chẳng
hạn cách đây mấy năm, hai cuốn nhật kí của liệt sỹ Đặng Thùy Trâm và liệt sỹ
Nguyễn Văn Thạc đã trở thành hiện tượng và được tuyên truyền để nhanh chóng trở
thành cuốn sách “gối đầu giường” của giới trẻ. Và chắc chắn rằng sau khi đọc
xong các tác phẩm đó, những bạn trẻ sẽ học hỏi được rất nhiều, nhất là về lí
tưởng sống nhưng rồi “phong trào” cũng qua đi.
Bên
cạnh đó, thế hệ trẻ hiện nay bị văn hóa nghe nhìn lôi cuốn mạnh hơn là văn hóa
đọc. Ai cũng biết văn hóa nghe nhìn nặng về tính thông tin và giải trí nhưng
nhẹ về tính giáo dục và tri thức. Một số ý kiến cho rằng, văn hóa nghe, nhìn
đang “đè bẹp” văn hóa đọc. Văn hoá đọc hiểu rộng hơn đó chính là văn hoá tích
luỹ thông qua cả kỹ năng nghe, nhìn.
Tóm
lại ba điểm cốt yếu hình thành nên văn hóa đọc là: Thói quen đọc sách, kĩ năng
đọc, sở thích đọc - rồi khả năng lựa chọn sách và cách đọc sách thì ở một bộ
phận không nhỏ giới trẻ ngày nay đang thiếu và yếu.
Tự phát tìm đến sách
Không
ít người trong số chúng ta quan niệm rằng, đọc đơn thuần chỉ là một hình thức
để tiếp nhận thông tin. Quan niệm đó tuy không sai nhưng thực sự chưa đầy đủ.
Nền văn hóa của một đất nước chắc chắn phải dựa trên nền tảng giáo dục.
Suốt
mấy chục năm nay, trong tất cả các cấp học, còn nhiều giáo viên chưa chú trọng
việc tập cho học sinh có được một thói quen đọc sách, hướng dẫn cho các em lựa
chọn sách, cách đọc sách (ba yếu tố đó hợp thành cốt lõi của cái mà chúng ta
gọi là văn hóa đọc). Trong khi đó, ở các nước tiên tiến, người ta dạy trẻ em
các điều này ngay từ khi các em còn nhỏ.
Ở nhà
trường hiện nay chưa hướng dẫn các em học sinh thấy được tầm quan trọng của
việc đọc sách mà các em tìm đến sách một cách tự phát, chỉ vì bản thân yêu
thích đọc sách. Các tác phẩm văn học kinh điển uy tín, những quyển sách hay của
Việt Nam và thế giới các em ít biết đến.
Thế
nhưng những quyển tiểu thuyết giải trí, sách thị trường lại rất được ưa chuộng,
tìm mua, tìm đọc. Thậm chí những tác phẩm được đưa vào giảng dạy trong nhà
trường cũng chẳng có mấy em tìm đọc. Và rõ ràng, các tác phẩm văn học lớn là
nguồn tri thức của nhân loại, chứa đựng những bài học, giá trị nhân văn cao
đẹp, là món ăn bổ dưỡng của tâm hồn. Thói quen đọc sách cần thiết phải được
hình thành từ nhỏ. Gia đình, nhà trường và xã hội phải hướng dẫn để các em thấy
được tầm quan trọng của việc đọc sách.
Hình thành văn hóa đọc cho học sinh
Chúng
ta đang sống trong một xã hội hiện đại với tốc độ phát triển nhanh, phải đối
mặt và xử lý vô vàn các thông tin, sự việc khác nhau, các bạn trẻ phải cố gắng
hết sức để theo kịp các kĩ năng sống trong thời đại của mình. Nhưng bên cạnh đó
các em cũng rất cần sự tích luỹ về văn hoá, tri thức, vốn hiểu biết, kinh
nghiệm sống, cách sống... mà việc tích luỹ đó chỉ có thể có được qua việc đọc.
Tuy
nhiên, ngoài sự nỗ lực của các bạn trẻ để khỏi làm thui chột văn hóa đọc của
bản thân và cộng đồng thì những người làm công tác dạy học cũng có trách nhiệm
trong việc tuyên truyền, hình thành văn hóa đọc cho học sinh. Cần phải hình thành
văn hóa đọc ngay từ những ngày đang ngồi trên ghế nhà trường và chỉ khi người
đọc xem việc đọc như một niềm say mê tự thân thì mới ham đọc và hiểu hết những
tri thức nằm trong sách vở. Bởi đọc xét cho cùng là một công việc gian nan,
phải có kinh nghiệm và phải trang bị một tri thức nền cần có và đồng thời nó
cũng có tác dụng trong việc nâng cao hiệu quả học tập.
Thầy
cô giáo dạy bộ môn Ngữ văn ở mỗi khối lớp, mỗi bậc học cần giới thiệu cho các
em đọc những tác phẩm đã được đưa vào chương trình. Yêu cầu này cần kết hợp với
hoạt động của bộ phận thư viện trong nhà trường để đưa đầu sách có ích đến với
các em. Có thể sau mỗi “đợt” đọc sách, cần tổ chức ngoại khóa, viết thu hoạch
để trao đổi về các vấn đề liên quan đến tác phẩm đã đọc.
3 nhận xét:
Ha ha.
Không biết phải chiêu đãi quí anh em nào đây !
Cà phê thì gọi là chiêu.
Nhậu thì gọi là đãi.
Mình sẽ chiêu vô tư !
Gọi đâu có đó.
Thì vừa chiêu vừa đãi đi, alô là ae đn zô liền...
1.Chúc mừng "Bạn đọc viết" có bài hay.(sẽ đờ i đi huyền phần chiêu)
2.HAIKU-Hụt hẫng
Trang sách hay nằm yên.
Cái nhìn rị
Văn hóa đọc gầy.
Đăng nhận xét