Mộc
Nhân
Narcissus là tên
một loài hoa đẹp: hoa thủy tiên; cũng là tên của một vị thần trong thần thoại
Hy Lạp: thần Narcissus; đồng thời cũng được các nhà tâm lí học gọi tên một hội chứng nhân cách của
con người (Narcissistic personality disorder
- NPD) - tạm hiểu là hội chứng “yêu mình thái quá”.
Tất cả có nguồn
gốc từ một câu chuyện trong Thần thoại Hy Lạp. Chuyện kể rằng: Narcissus là một
nam thần khôi ngô và có chút tài nên mắc thói kiêu căng. Echo (có nghĩa là “Tiếng vọng”) là một nữ thần xinh đẹp nhưng
Echo lại có một nhược điểm là hay nói rất nhiều nên bị thần Hera trừng phạt khiến
Echo chỉ có thể lặp lại những gì cô nghe được. Một lần nọ Echo gặp Narcissus
và đã bị cuốn hút bởi vẻ đẹp của Narcissus. Thế nhưng, tình yêu của cô đã không
được đáp lại vì khi Narcissus nói lời nào thì nàng Echo chỉ có thể "nhại lại"
câu của Narcissus nên chàng cho rằng Echo trêu đùa mình và từ chối cô.
Về phía
Narcissus, vị thần này tiếp tục đi vào rừng sâu và gặp một hồ nước tĩnh lặng, chàng
cúi người uống nước và thật kỳ lạ, thứ nước ấy đã khiến Narcissus có… cảm tình
với chính hình ảnh phản chiếu của mình… Narcissus mê mẩn ngắm nhìn hình ảnh phản
chiếu của mình, cứ thế ngồi đó cho đến khi chết đi, hóa thành một bông hoa thủy
tiên.
Câu chuyện tình
của hai vị thần là một bài học đáng giá: Narcissus đã phải nhận lấy kết quả của
sự kiêu căng, hợm hĩnh về mình.
Từ câu chuyện
này, người ta tạo ra thuật ngữ Narcissistic personality disorder – NPD
để chỉ một trạng thái không bình thường của nhân cách, có biểu hiện ảo tưởng
về mình, khát vọng được người khác ngưỡng mộ… mà dẫn đến rối loạn nhân cách (rối
loạn ái kỷ) khi có va chạm liên quan.
Các
nguyên nhân sau đây có thể dễ dẫn đến rối loạn NPD:
- Hay được khen
ngợi (kể cả khen thật hay khen xã giao) lâu ngày cứ nghĩ mình hơn người. (1)
- Do sinh ra đã
có vài tố chất đặc biệt hoặc quen thói được nuông chìu. (2)
Ở
trường hợp (1), những kẻ có thực tài đôi khi rơi vào trạng thái NPD thì cũng
xem như dễ hiểu, dễ thông cảm nhưng thật khôi hài, nhiều kẻ chả có tài cán gì,
được mọi người (bạn bè) khen xã giao, lâu ngày anh ta tưởng mình có tài và đáng
khen thật nên sinh ra hợm hĩnh, vậy nên khi có ai đó góp ý hay chê bai là nhảy
lên như kẻ mất trí.
Biểu hiện này có thể thấy rõ nhất trên
facebook.
Vài
kẻ hợm hỉnh chịu khó bỏ công ra cắt ghép hình ảnh (hoặc tạo ra vài flash dễ
giãi) và đưa lên facebook như một thú vui – điều đó không sao – nhưng khi lượt
khen khá nhiều và tái diễn lâu ngày khiến anh ta cho rằng mình có tài thật sự,
tài hơn người đáng được ngưỡng mộ ! Cho đến khi ai đó góp ý: nên ghép hình thế
này hay hơn, hay nên tạo flash thên chi tiết nọ cho đẹp hơn… thì anh ta cho rằng
mình bị xúc phạm kiểu như “dám góp ý một thiên tài” !!!
Và
hậu quả là anh ta mất kiểm soát, chửi bới, thêu dệt, bịa đặt, nói xấu người kia
cho bõ ghét… khiến cho nhân cách anh ta ngày thêm thảm hại, từ một người bình
thường (có chút kì công tự sướng) biến thành trẻ trâu, kẻ vô học, vô văn hóa… với
người có tí chữ nghĩa thì rơi vào trạng thái này trông thật thảm thương, tiều tụy
về nhân cách.
Rất
dễ để chúng ta nhận ra những loại người này nhất là trong giới “văn hoá đại
chúng”. Họ thích thổi phồng tầm quan trọng và khả năng của mình mà không hề
quan tâm đến thái độ của người khác.
Ca
sĩ vườn thì xưng là siêu sao, giáo viên thường thì xưng là “trùm violet”, trên
facebook thì cho mình là facebooker đinh… riết hồi dẫn đến tâm thần phân liệt dạng
vĩ cuồng hoang tưởng, rối loạn nhân cách hành vi và có trường hợp phải chữa
trị tại bệnh viện tâm thần…
Các
nhà tâm lý học gọi đó là Narcissist (kẻ yêu bản thân) dựa trên tên của nhân vật
Narcissus trong câu chuyện kể trên.
Những người như thế này ban đầu có
thể gây cuốn hút với sự tự tin của họ, thế nhưng điều này nhanh chóng trở nên
nhàm chán và khi moi người nhàm chán họ càng dễ bị tổn thương đến mức tâm thần.
Phản ứng thích hợp nhất đối với các
Narcissist là nên thương hại họ hơn là phê phán chê bai bởi bên dưới lớp “narcissist”
là những người thiếu tự trọng mãn tính.
Quan sát ngôn ngữ vài Narcissist có thể thấy họ thường kết hợp những từ chỉ bản
thân như “tao”, “ta” với những cụm từ thể hiện các thái cực đau khổ, tổn thương,
giận dữ, chửi bới… dần dần rơi vào status của trẻ trâu vô học…
Có lẽ các Narcissist tỏ ra ngạo mạn
vì muốn bù đắp cho sự hoài nghi chính bản thân mình hay muốn thể hiện cái gì đó
mà mình không với tới trước công chúng.
Có thể dẫn ra vài ví dụ:
- Một cầu thủ trong đội bóng khi
không được đồng đội quan tâm anh ta sẽ thể hiện mình chơi giỏi trong game bóng
đá.
- Trong nhóm chơi gồm nhiều người
có tài, anh ta sẽ chọn cách thể hiện vài điều vớ vẩn nào đó như “nhảy ngoáy
mông”, ghép hình vớ vẩn”, “uống bia rượu như uống nước lã” và cho rằng đó cũng
là “tài”.
- Hoặc khi người khác những dòng
status nghiêm túc thì anh ta dùng ngôn ngữ chửi bới thô tục hoặc share giật gân
để gây chú ý và thể hiện sự tự tin cho chính mình.
Họ thật đáng thương vì họ luôn cảm
thấy bất an; hành xử của họ sẽ chỉ khiến cuộc sống trở nên căng thẳng hơn và dẫn
đến kết quả tự tổn hại bản thân như : ốm đau, tai nạn, sống bê tha, cơ thể
chóng lão hóa, đổ vỡ trong các mối quan hệ khó hàn gắn… và thường tự gây ra những
sự kiện tai hại trong cuộc sống do họ thường nhạy cảm và dễ bị kích động hơn
trước tác động của stress.
Tuy
nhiên,nhìn ở góc độ tích cực các narcissist cũng có những điểm mạnh của riêng
mình như họ thường muốn chứng minh giá trị của mình với người khác nên đôi khi
cũng có thể giúp họ tạo nên một môi trường cạnh tranh lành mạnh trong nội bộ.
Viết đến đây tôi nhớ một câu chuyện
của nhà Phật: Đức Phật trên đường đi thuyết pháp, bị nhiều người Bà-la-môn theo
sau chửi rủa. Ngài không nói gì cả… Về sau có đệ tử hỏi: sao ngài làm thinh trước
lời lăng mạ của bọn kia; Phật trả lời: “nếu ai đó tặng ta món quà mà ta không
nhận thì quà tặng ấy về tay ai?” – “Quà ấy trả về tay người gởi đến chứ ai”. Cuối
cùng Phật nói: “Cũng vậy, họ chửi ta, ta không nhận thì họ sẽ nhận lại, bận
lòng làm chi”.
Vậy đó, bạn nên tỏ ra kiên nhẫn với
những Narcissist vì thật ra họ đáng thương hơn là đáng giận, chỉ là họ đang cố
gắng bù đắp cho sự thiếu tự tin của bản thân và nhiều khả năng là về lâu dài họ
sẽ gặp nhiều khó khăn khi đối mặt với các thách thức trong cuộc sống.
Đọc thêm bài liên quan: CẢNH BÁO
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét