Ngày làm việc thứ 3 trong "Hội nghị tập huấn Lý luận Phê bình Văn học" tại Đà Lạt
Đoàn Quảng Nam phát biểu
Trong buổi thảo luận, phản
biện tại diễn đàn Hội nghị lý luận phê bình văn nghệ có 3 ý kiến trái nhau:
1. Phê bình văn nghệ hiện
nay chẳng có gì mới - nói cách khác là lạc hậu so với đương đại: chưa có thành
tựu, chưa có hạt nhân, không khí sinh hoạt lý luânh phê bình trầm lắng…
2. Phê bình văn nghệ hiện
nay đang ở giai đoạn khủng hoảng – vừa phủ nhận cái cũ, đánh tráo các giá trị vừa
lệch lạc về chính trị tư tưởng…
3. Phê bình văn nghệ hiện
nay đang phát triển phong phú, rực rỡ, phức tạp, nhiều khuynh hướng tiếp nhận,
nhiều trào lưu mới, nhiều quan niệm thậm chí là trái ngược nhau…
Tôi không phải “nhà
phê bình” nhưng có thể phê bình văn nghệ ở một góc độ nào đó (cấp độ cảm nhận),
có mỹ học tiếp nhận theo sở tri, có thể đọc được tác phẩm phê bình mà không bị nhức đầu…
Và tôi thích cái không
khí phê bình đa chiều – có thể đang tồn tại các khuynh hướng sau đây -
tóm tắt:
* Khuynh hướng phê bình truyền thống đã tồn tại
và chỉ đạo từ lâu nay: dựa vào các nguyên lý của mỹ học mác xít, đường lối văn
học nghệ thuật của Đảng, thể hiện qua các nghị quyết, chủ trương… người phê
bình là người thực hiện nhiệm vụ cách mạng trong từng giai đoạn.
* Khuynh hướng phê bình
dựa vào các lý thuyết phê bình mới tiếp nhận từ nước ngoài, áp dụng vào phân
tích tác phẩm mở ra cho người đọc những hướng tiếp cận mới về thi pháp – thường
gọi là các chủ nghĩa như: chủ nghĩa cấu trúc, ký hiệu học, phân tâm học, chủ
nghĩa hiện đại, hậu hiện đại, phong cách học…
* Khuynh hướng phê bình
quy chụp: thường dùng ngôn từ đao to búa
lớn, quy chụp động cơ thái độ chính trị nặng nề đối với tác giả; nói cách khác
đó là kiểu “đánh” tác giả tác phẩm để kết tội về chính trị tư tưởng hoặc hạ thấp
giá trị tác phẩm…
* Khuynh hướng phê bình
nói ngược: lợi dụng dân chủ, nhân danh cái mới, tuyên truyền tư tưởng lệch lạc,
kích động sự bất ổn xã hội, phân hóa các nhóm văn nghệ…
Trong
tình hình đó, vai trò định hướng của Ban lãnh đạo văn nghệ phải “khéo léo”: vừa
chấp nhận các khuynh hướng cùng cộng sinh, đa chiều, bổ sung cho nhau vừa điều
chỉnh trong chừng mực; vừa tôn trọng cái tôi của tác giả vừa có cái nhìn rộng
thoáng; tránh hình sự hóa, luật hóa, án hóa các sự kiện văn nghệ … sẽ gây bất
mãn trong văn nghệ sĩ… kéo lùi sinh hoạt văn nghệ, làm cho ngòi bút của văn nghệ
sĩ rè và mòn hơn…
Theo
quan điểm của tôi, một tác phẩm phê bình, một khuynh hướng phê bình được chấp
nhận thì có các yếu tố:
-
Chân thực: không bóp méo, qui chụp hoặc nói ngược, tôn trọng chân lý…
-
Tri thức: đặt trên nền tảng lý luận phê bình…
-
Đa chiều: mỹ học tiếp nhận phải nhìn nhận và đánh giá ở nhiều góc độ, tránh độc
tôn phiến diện…
-
Đương đại: nhìn nhận tác phẩm vào thời điểm nó ra đời, trong bối cảnh xã hội
đương đại…
-
Chấp nhận mọi sự phản biện…
Còn
nhiều nữa…
Nhưng đây không phải là
bài phê bình mà là ý kiến phát biểu, nên chỉ vậy thôi.
Chúc
hội nghị chúng ta thành công tốt đẹp.
 |
| Người mặc veston, thứ 4 từ trái sang là ông Nguyễn Thế Kỷ Trường ban TG Trung ương chủ tịch Hội Đồng LL- PBVHNT giám đốc đài Tiếng nói VNam - VOV |
 |
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét