861. AUTUMN LEAVES

       

        Bài hát “Autumn Leaves” (nguyên bản tiếng Pháp "Les Feuilles Mortes" - sáng tác của Joseph Kosma dựa theo lời thơ Pháp của Jacques Prevert, lời Anh do nhạc sĩ người Mỹ Johnny Mercer chuyển ngữ)

Bản tình ca “Les Feuilles Mortes”  (lời Anh “Autumn Leaves”, lời Việt “Những chiếc lá úa”…) do nhà soạn nhạc Pháp gốc Hungari, Joseph Kosma (1905-1969) sáng tác dựa trên lời thơ của nhà thơ siêu thực Pháp Jacques Prevert. 

Bài hát  lần đầu tiên xuất hiện trong vở ballet “Le Rendez-Vous” của Roland Petit vào năm 1944 chỉ là điệu nhạc không lời. Vở ballet mờ nhạt nhưng bài hát là một trong những thành công lớn trong lịch sử ca khúc nước Pháp và bay bổng khắp nơi bằng nhiều thứ tiếng và được trình bày bởi số đông các nghệ sĩ danh tiếng với nhiều phong cách, hơn ngàn phiên bản từ pop, jazz cho đến rock… Ở Mỹ, bài gốc đã bị cắt đoạn đầu, giữ lại đoạn sau (mất đến 50% giá trị nguyên gốc), biến nó thành một tác phẩm lạc quan, phối lại trên nền nhịp điệu nhanh, sáng, vui hơn hay ngọt ngào trầm ấm như một lời vỗ về đong đầy yêu thương chứ không buồn như bản gốc.

Ca sĩ Yves Montand, dù không phải là người đầu tiên hát ca khúc này, nhưng dấu ấn ấm áp, và qua giọng ca trầm lắng của ông quả là một hoài niệm khó phai.

Cái hay của bản tình ca ấy toát ra từ nét giai điệu giản dị nghe như lời tự tình của đôi lứa chia xa, ngắm nhìn từng chiếc lá vàng khe khẽ lìa cành, mang theo cảm xúc lặng buồn đầy rối ren.

Cấu trúc ca khúc thật sự không được chia thành hai phần rõ ràng, nhưng đoạn thứ hai mà người ta thường coi là điệp khúc được Kosma sử dụng liên tục một nét nhạc trên các quãng khác nhau và tất cả được chơi một quãng hợp âm vòng, lặp đi lặp lại.

Cái lý thú ở đây là ca khúc như một thứ bùa mê, đánh cắp vô số trái tim người nghe để rồi sản sinh ra những phiên bản âm nhạc tuyệt đẹp qua sự sáng tạo của nhiều danh ca như Eric Clapton, Iggy Pop, Bob Dylan, Miles Davis, Nat King Cole… đã xem nó như một chuẩn mực, để phô diễn vẻ đẹp của giọng hát cũng như sự sang trọng trong đẳng cấp nghệ thuật. 

Hơn nửa thế kỉ đi qua, Les Feuilles Mortes (Autumn Leaves) vẫn mãi xanh trong kí ức mùa thu. Dù có nhiều phiên bản với các sắc thái khác nhau nhưng 70 năm qua Les Feuilles Mortes vẫn được xem là một tuyệt tác, một chuyện tình buồn mà ai cũng muốn hát dù thậm chí, còn chưa thất tình bao giờ.

*****

Bản dịch thơ tiếng Việt NHỮNG CHIẾC LÁ THU của Mộc Nhân 

Những chiếc lá rơi trôi ngoài song cửa
mang theo mùa thu ánh đỏ sắc vàng
ta thấy môi em nụ hôn mùa hạ
tay sạm nắng hè ta tiễn sang ngang.

Từ lúc em đi ngày dài ngóng đợi
ta ngồi nghe những tình khúc mùa đông
nhưng ta nhớ em nhiều hơn tất thảy
khi lá thu bắt đầu rơi long đong.

Nguyên tác lời Anh: AUTUMN LEAVES - Johnny Mercer


The falling leaves drift by the window
The autumn leaves of red and gold
I see your lips, the summer kisses
The sun-burned hands I used to hold


Since you went away the days grow long
And soon I'll hear old winter's song
But I miss you most of all my darling
When autumn leaves start to fall.

Phiên bản nhạc hòa tấu "Autumn Leaves":