2.411. HANSEL VÀ GRETEL - Truyện cổ Grimm

    (Tôi đăng câu chuyện này nhằm mục đích chú giải cho một bài thơ của Louise Gluck - Gretel In Darkness)

Có hai vợ chồng bác tiều phu nghèo sống ven một khu rừng. Gia đình có hai con, con trai tên là Hansel, con gái tên là Gretel. Nhà họ nghèo nên bữa đói bữa no qua ngày.

Một năm kia, trời làm đói kém, miếng bánh mì ăn hàng ngày cũng không kiếm nổi, nằm trằn trọc mãi trên giường với những lo cùng nghĩ, bác trai thở dài nói với vợ:

- Chả biết rồi sẽ sống sao cho qua cơn đói? Không biết lấy gì mà nuôi những đứa con đáng thương của chúng ta, ngay đến bố mẹ chúng nó cũng chẳng có gì để cho vào mồm.

Hết đường xoay xở, đói khổ thúc bách khiến người mẹ đâm ra nhẫn tâm, bà nói với chồng:

- Ba nó ạ, biết sao bây giờ, sáng sớm tinh mơ ngày mai ta dẫn hai đứa vào tận giữa rừng sâu rậm rạp, rồi đốt lửa lên, cho mỗi đứa một mẩu bánh, rồi bỏ mặc chúng ở đó, còn ta cứ việc đi làm việc của ta. Chúng chẳng tìm nổi đường về nhà, thế là ta thoát nợ.

Người chồng nói:

- Má nó à, làm thế không được đâu, ai lại nỡ lòng nào đem con bỏ giữa rừng sâu cho thú dữ đến xé xác ăn thịt.

Vợ mắng:

- Trời, ba nó thật chẳng khác gì thằng điên, ba nó muốn chết cả nút phải không. Nếu vậy thì đi bào gỗ đóng săng là vừa.

Bà vợ chanh chua nói sa sả, không để cho chồng yên thân, chồng đành chịu nhưng còn nói với:

- Nhưng tôi vẫn thấy thương những đứa con tội nghiệp.

Đói bụng quá nên hai đứa trẻ cũng không tài nào chợp mắt được, chúng nghe hết đầu đuôi câu chuyện và những điều bà mẹ nói với bố chúng. Gretel khóc sướt mướt, bảo Hãnsel.

- Anh em mình chắc chết đến nơi.

Hãnsel bảo em:

- Gretel, nín đi em, đừng có lo buồn, anh sẽ có cách.

Chờ lúc bố mẹ đã ngủ say, Hãnsel dậy, mặc áo, mở cửa sau lén ra ngoài. Ngoài trời trăng chiếu sáng rõ mồn một, sỏi trắng trước nhà lóng lánh dưới ánh trăng như những đồng tiền bằng bạc. Hãnsel cúi xuống nhặt sỏi bỏ đầy túi áo, rồi lại rón rén đi vào nhà và dỗ em.

- Em cưng, khỏi phải lo nữa, cứ ngủ cho ngon giấc.

Nói rồi Hãnsel cũng lên giường nằm ngủ.

Tang tảng sáng, khi mặt trời chưa mọc thì bà mẹ đã tới đánh thức hai đứa trẻ:

- Đồ lười thối thây, dậy mau, còn phải vào rừng kiếm củi chứ.

Rồi bà đưa cho mỗi đứa con một mẩu bánh nhỏ xíu và căn dặn:

- Bữa trưa chỉ có thế, ăn nghiến ngấu giờ thì trưa nhịn.

Gretel bỏ bánh vào túi áo ngoài, vì túi áo Hãnsel đầy sỏi trắng. Rồi cả nhà kéo nhau vào rừng.
Cứ đi được một quãng Hãnsel lại đứng sững lại ngoảnh nhìn về phía ngôi nhà. Bố thấy vậy nói:

- Hãnsel, mày nhìn gì vậy, sao lại tụt phía sau, liệu chừng đấy, đừng có dềnh dàng.

Hãnsel đáp:

- Trời, ba ơi, con mèo trắng của con ngồi trên nóc nhà, con nhìn nó, nó chào con ba ạ.

Mẹ nói:

- Đồ ngốc, đâu có phải mèo trắng của mày, ánh sáng mặt trời chiếu vào ống khói nom như vậy đó.

Hãnsel đi tụt phía sau thực ra không phải để nhìn mèo, mà để móc sỏi ở túi rắc xuống đường.

Khi cả nhà đã tới giữa cánh rừng, ông bố nói:

- Giờ các con phải đi kiếm củi đem về đây, ba sẽ nhóm lửa đốt để các con khỏi rét.

Hãnsel và Gretel đi nhặt cành khô, xếp cao thành một đống nhỏ. Người bố nhóm lửa, khi lửa đang cháy bùng bùng, người mẹ nói:

- Giờ chúng mày nằm bên lửa mà sưởi. Tao và ba còn phải vào rừng đốn củi, khi nào xong sẽ về đón chúng mày.

Hãnsêl và Gretel ngồi bên lửa sưởi. Đến trưa, đứa nào lấy phần của đứa đó ra ăn. Nghe thấy tiếng động vang lại chúng tưởng là tiếng rìu đốn cây của bố chúng ở gần quanh đấy. Nhưng thực ra không phải tiếng rìu đốn gỗ, đó chỉ là tiếng cành cây mà người bố buộc vào một thân cây khô, gió thổi mạnh cành cây đập qua lại nghe như tiếng đốn gỗ.

Ngồi đợi lâu quá, mắt hai đứa trẻ đều díp lại vì mệt, chúng lăn ra ngủ say lúc nào không biết. Khi chúng thức dậy thì trời đã tối. Gretel khóc và nói:

- Bây giờ thì làm sao mà ra khỏi rừng được!

Hãnsel dỗ em:

- Em cứ đợi một lát, tới khi vầng trăng lên chúng mình sẽ tìm được lối về nhà.
Trăng rằm đã mọc, Hãnsel cầm tay em đi lần theo vết sỏi cuội lóng lánh dưới ánh trăng như những đồng tiền Batzen mới, cứ như vậy hai anh em đi suốt đêm đến tảng sáng mới về đến nhà. Chúng gõ cửa. Mẹ ra mở cửa, tưởng là ai ngờ đâu lại chính là Hansel và Gretel nên liền mắng:

- Chúng mày lũ con mất dạy, sao chúng mày không ngủ nữa ở trong rừng. Tao tưởng chúng mày không thèm về nhà nữa.

Bố thì mừng ra mặt vì trong thâm tâm không muốn bỏ con lại trong rừng.

Sau đó ít lâu trời lại làm đói kém khắp hang cùng ngõ hẻm. Một đêm, nằm trên giường hai anh em nghe thấy mẹ nói với bố:

- Đồ dự trữ cũng đã ăn hết. Cả nhà chỉ còn nửa cái bánh, ăn nốt chỗ ấy là treo mồm. Phải tống khứ lũ trẻ con đi. Lần này ta đem bỏ chúng vào rừng sâu hơn trước để chúng không tìm được lối mà về nhà. Chẳng còn cách nào cứu vãn được ngoài cách ấy.

Người chồng khổ tâm, nghĩ bụng, thà sống chung cùng với các con chia nhau mẩu bánh cuối cùng vẫn còn vui hơn. Chồng phàn nàn, nhưng vợ không nghe gì hết, còn la chửi chồng rằng đã trót thì phải trét, lần trước đã theo ý mụ thì lần này cũng phải theo.

Hai đứa trẻ nằm nhưng chưa ngủ, chúng nghe hết đầu đuôi câu chuyện bố mẹ bàn với nhau. Khi bố mẹ đã ngủ say, Hansel dậy định ra ngoài nhặt sỏi như lần trước, nhưng cửa mẹ đã đóng mất rồi, Hansel không thể ra được nữa. Nó đành dỗ em gái:

- Đừng khóc nữa Gretel, em cứ ngủ cho ngon, trời sẽ phù hộ chúng ta.

Sáng sớm tinh mơ mẹ đã kéo cổ cả hai đứa ra khỏi giường, cho chúng mỗi đứa một mẩu bánh còn nhỏ hơn mẩu lần trước. Dọc đường đi vào rừng, Hãnsel cho tay vào túi, bẻ vụn bánh mì ra, chốc chốc lại đứng lại rắc vụn bánh xuống đất.

Bố nói:

- Hãnsel, sao mày cứ hay dừng chân ngoảnh lại thế?

Hãnsel đáp:

- Con ngoảnh lại nhìn con chim bồ câu của con, nó đang đậu trên mái nhà và nói chào tạm biệt con.

Mẹ mắng:

- Đồ ngốc, đó không phải là chim bồ câu của mày, đó chỉ là cái bóng ống khói khi có mặt trời chiếu.

Dọc đường đi Hãnsel nín lặng, nhưng cũng rắc hết được vụn bánh.

Bà mẹ dẫn hai con vào tít mãi trong rừng sâu, nơi mà chúng từ thuở cha sinh mẹ đẻ chưa bước chân tới bao giờ. Sau khi nhóm lửa xong, đợi cho lửa bùng cháy thì bà mẹ nói:

- Chúng mày ngồi đó, lúc nào mệt thì ngủ đi một tí. Tao với ba mày còn phải đi đốn gỗ trong rừng sâu, tối xong việc sẽ quay lại đón chúng mày.

Đến trưa Gretel bẻ bánh của mình chia cho Hansel, vì bánh của Hansel bẻ vụn rắc dọc đường rồi. Ăn xong chúng ngủ liền. Trời tối nhưng chẳng thấy một ai đến đón hai đứa trẻ đáng thương cả. Khi hai anh em tỉnh dậy thì bóng đêm đã bao trùm khắp mọi nơi. Hãnsel dỗ em gái:

- Gretel, em cứ đợi một lát, tới khi trăng lên anh em mình sẽ nhìn thấy những vụn bánh anh rắc dọc đường, cứ lần theo vết bánh ta sẽ thấy đường về nhà.

Trăng vừa mọc thì hai đứa đứng dậy đi, nhưng chúng không thấy một vụn bánh nào cả, vì trong rừng chỗ nào mà chẳng có chim muông, hàng nghìn con đã sà xuống mổ ăn hết. Hansel bảo Gretel:

- Thế nào chúng ta cũng tìm ra đường về.

Nhưng chúng tìm không ra đường. Chúng đi thông đêm đến sáng, rồi lại cả ngày hôm sau từ sáng tới tối mà không ra được khỏi rừng. Giờ đây bụng đói như cào, hai anh em kiếm quanh nhưng chẳng có gì ngoài dâu đất mọc hoang. Hai anh em mệt nhoài người, bước không nổi nữa, nằm lăn ra đất dưới gốc cây và ngủ thiếp đi.

Thế là hai anh em xa nhà đã ba ngày. Chúng lại tiếp tục lên đường, nhưng càng đi càng lạc sâu hơn trong rừng, chỉ chậm ít lâu nữa mà không có ai cứu giúp chắc chúng đói lả mà chết.
Giữa trưa hai anh em nhìn thấy một con chim đẹp, lông trắng như tuyết đậu trên cành cây hót véo von. Nghe tiếng chim hót chúng dừng chân đứng lại. Hót xong chim xoè cánh bay tới trước mặt hai anh em, cả hai liền đi theo hướng chim bay thì đến một túp lều nhỏ, còn chim thì bay đậu trên mái nhà. Lại gần thì thấy nhà xây bằng bánh mì, ngói lợp là bánh ngọt, cửa sổ bằng đường kính trắng tinh. Hansel nói:

- Giờ thì anh em mình cứ việc tự nhiên mà đánh chén một bữa ngon lành trời cho. Anh lấy một miếng mái nhà ăn, còn em thì lấy cửa sổ mà ăn, cái đó ăn ngọt đấy.

Hansel giơ tay bẻ một mảnh mái nhà để ăn thử xem có ngon không. Và Gretel đứng bên kính cửa mà gặm cho đỡ đói.

Giữa lúc đó thì trong nhà có tiếng người nói nhẹ nhàng vọng ra: “Gặm gặm, nhấm nhấm, ngó nghiêng/ Đứa nào dám gặm nhà riêng của bà?”

Hai đứa trẻ đồng thanh đáp: “Gió đấy, gió đấy/ Có con trời đấy.”

Nói rồi hai đứa đứng ăn tiếp tục mà chẳng hề sợ hãi.

Thấy mái nhà ăn cũng ngon, Hansel bẻ luôn một miếng to tướng lôi xuống. Còn Grétêl gỡ luôn cả một tấm kính tròn, ra ngồi một góc gặm lấy gặm để.

Bỗng cửa mở, một bà lão già cốc đế đại vương tay chống nạng rón rén bước ra. Hansel và Gretel sợ rụng rời chân tay, những thứ đang cầm trong tay đều rơi xuống đất. Bà lão lắc lư đầu và nói:

- Trời, các cháu yêu quý, ai đưa các cháu đến đây? Nào vào nhà đi, ở đây với bà, bà không làm gì đâu.

Bà lão cầm tay dắt hai đứa vào trong nhà, toàn những thức ăn ngon: sữa, bánh tráng đường, táo và hạnh đào. Hai chiếc giường nhỏ xinh trải khăn trắng tinh để cho Hãnsel và Gretel trèo lên nằm ngủ. Hai anh em ngỡ là mình đang ở trên thiên đường.

Mụ già chỉ giả bộ tử tế thôi, thực ra mụ là một phù thủy gian ác chuyên rình bắt trẻ con, mụ làm nhà bằng bánh chẳng qua là để nhử chúng lại. Đứa trẻ con nào đã vào lãnh địa của mụ sẽ bị mụ bắt, giết thịt nấu ăn. Đối với mụ ngày đó là một ngày lễ lớn.

Mụ phù thủy này có đôi mắt đỏ và không nhìn được xa, nhưng mụ lại rất thính hơi, có khả năng nhận biết đó là súc vật hay là người đang đi tới.

Khi hai đứa trẻ đứng gần mụ, mụ cười vang đầy nham hiểm và nói giọng ngạo nghễ:

- Đã vào tay bà rồi thì đừng hòng trốn thoát.

Sáng, khi hai đứa trẻ còn ngủ say thì mụ đã dậy. Nhìn hai đứa trẻ ngủ nom dễ thương, hai má đỏ hồng phinh phính, mụ lẩm bẩm một mình:

- Chắc ta sẽ được ăn một miếng mồi ngon đây.

Mụ đưa bàn tay khô héo nắm lấy Hansel kéo lôi ra nhốt vào một cái cũi nhỏ, đóng cửa chấn lại. Thằng bé kêu gào thảm thiết nhưng mụ cũng làm ngơ. Rồi mụ đi đánh thức Gretel dậy và quát:

- Dậy mau, đồ con gái lười chảy thây, dậy đi lấy nước về nấu cho anh mày một bữa ngon. Nó ngồi trong cũi ở ngoài kia kìa, nó phải ăn ngon cho chóng béo, khi nào nó thực béo, tao sẽ ăn thịt.

Gretel òa lên khóc nức nở, nhưng khóc cũng vô ích, vẫn phải làm những điều mụ phù thủy độc ác sai khiến.

Những thức ăn nấu nướng ngon lành đều chỉ để cho Hãnsel, đồ thừa còn lại mới đến lượt Gretel.

Sáng nào mụ già phù thủy cũng nhẹ bước tới bên cũi và nói:

- Hãnsel, giơ ngón tay tao xem mày đã béo lên chút nào chưa.

Hãnsel chìa ra một cái xương nhỏ, mắt cập kèm mụ cứ tưởng đó là ngón tay Hãnsel. Mụ lấy làm lạ tại sao không béo lên tí nào cả.

Bốn tuần đã trôi qua mà thấy Hansel vẫn gầy. Mụ đâm ra sốt ruột, không muốn phải chờ lâu hơn nữa. Mụ gọi cô gái:

- Gretel, con Gretel đâu, nhanh tay nhanh chân lên nào, nhớ đi lấy nước nhé. Cho dù thằng Hansel béo hay gầy thì mai tao cũng làm thịt đem nấu.

Tội nghiệp cô bé, vừa xách nước, vừa than vãn, hai hàng nước mắt chảy trên gò má trông thật đáng thương. Cô la khóc:

- Lạy trời phù hộ chúng con, thà để thú dữ trong rừng ăn thịt còn hơn, như vậy hai anh em còn được chết chung.

Mụ già bảo:

- Thôi đừng có la khóc nữa, những cái đó chẳng giúp được gì đâu.

Trời sớm tinh sương Gretel đã phải chui ra khỏi nhà đi lấy nước đổ nồi, rồi nhóm lửa chất bếp. Mụ già bảo:

- Nướng bánh trước đã, lò tao nhóm đã nóng, bột tao cũng đã nhào.

Mồm nói tay mụ đẩy cô bé tới trước cửa lò, lửa cháy bốc cả ra phía ngoài cửa lò. Mụ phù thủy nói:

- Chui vào, nhìn xem bên phải lò đã đủ nóng chưa để cho bánh vào.

Mụ định khi Gretel chui vào thì mụ đóng ngay cửa lò lại, để cho Grétêl bị nướng nóng ở trong đó, sau đó mụ chỉ việc lấy ra mà ăn. Nhưng Gretel biết mụ đang nghĩ gì, cô nói:

- Cháu không biết làm thế nào mà vào được trong đó.

Mụ già mắng:

- Ngu như bò ấy, cửa lò rộng thế này, mày thấy không, tao chui vào cũng lọt nữa là mày.

Mụ từ từ đi lại cửa lò và chui đầu vào trong lò. Ngay lúc ấy Gretel liền đẩy mụ một cái thật mạnh làm mụ chúi tọt hẳn vào trong lò. Gretel đóng cửa lò bằng sắt lại và cài then thật kỹ.
Bạn có nghe thấy không, con mụ già rú lên khủng khiếp. Gretel chạy thẳng một mạch tới chỗ Hansel, mở cửa cũi và reo.

- Hansel, anh em ta được giải thoát, mụ phù thủy già đã chết.

Cửa vừa mở Hansel nhảy từ trong ra như chim sổ lồng. Thật là vui mừng biết bao. Hai anh em ôm choàng lấy nhau, nhảy tưng tưng, ôm hôm nhau. Bây giờ không còn gì để sợ nữa, hai anh em đi vào nhà mụ phù thủy thấy xó nào cũng có những hòm đầy ngọc ngà châu báu.

Thôi thì tha hồ mà lấy. Hãnsel vừa ních đầy túi vừa nói:

- Thứ này chắc chắn quý hơn sỏi.

- Em cũng phải lấy một ít mang về nhà mới được.

Gretel nói thế rồi nhét đầy tạp dề. Hãnsel nói tiếp:

- Giờ chúng ta phải đi ngay ra khỏi khu rừng của mụ phù thủy.

Đi được vài giờ hai anh em tới bên một con suối lớn. Hansel nói:

- Anh không thấy có cầu, làm sao anh em ta sang được bên kia.

Gretel đáp:

- Đò ngang cũng không có nốt, nhưng kia, có con vịt trắng đang bơi, để em nói khó với vịt chắc vịt sẽ chở anh em mình sang bờ bên kia.

Rồi Gretel gọi: “Vịt ơi vịt nhỏ, vịt xinh/ Làm ơn vịt cõng chúng mình sang ngang/ Hansel cùng với Gretel/ Cám ơn vịt trắng không quên công này.”

Vịt bơi vào sát bờ. Hansel cưỡi lên lưng vịt và bảo em mình lên ngồi sau. Gretel nói:

- Thôi anh ạ, hai người thì quá nặng, để vịt cõng từng người một sang.

Vịt tốt bụng cõng lần lượt hai anh em. Yên ổn sang tới bờ bên kia, hai anh em lại tiếp tục lên đường, đi được một quãng khá dài, hai anh em thấy rừng ngày càng hiện ra quen thuộc hơn. Cuối cùng, từ xa hai anh em đã nhìn thấy căn nhà của bố mẹ mình. Thế là chúng co cẳng chạy, ba chân bốn cẳng chạy thẳng vào nhà, ôm ghì cổ bố mà hôn. Bà mẹ thì qua đời từ lâu. Từ ngày bỏ con trong rừng ông bố không có lúc nào vui. Gretel cởi nút tạp dề, ngọc ngà châu báu lăn tứ tung ra nền nhà. Còn Hansel thì hết nắm này đến nắm khác móc từ trong túi ra.

Từ đó những lo lắng không còn nữa, cả nhà sống trong cảnh yên vui hạnh phúc.

--------

* Nguồn: Internet

* Hansel và Gretel gần đây đã được chuyển thể thành phim vào năm 2013. Trong phim, các nhân vật chính được miêu tả là những thợ săn phù thủy tuổi teen.

 Chủ đề của "Hansel và Gretel" đề cập đến sự tồn tại và khả năng phục hồi trong một thế giới khan hiếm và thiếu thốn lương thực. Cái ác được giới thiệu như một chiến lược sinh tồn, nhưng nó đã bị những đứa trẻ thông minh vượt qua.

Tội lỗi háu ăn trong lốt phù thủy và ngôi nhà bánh kẹo cũng được thừa nhận trong câu chuyện. Bánh kẹo là một sự hấp dẫn đối với trẻ em. Nó cho phép mụ phù thủy độc ác lôi kéo chúng. Phù thủy cần thời gian để vỗ béo Hansel. Gretel lợi dụng sự háu ăn của phù thủy để đảm bảo tự do cho họ. Nhiều thế hệ người Đức đã lưu truyền câu chuyện này thông qua một truyền thống dân gian truyền miệng cho đến khi Anh em nhà Grimm đưa nó vào bộ sưu tập truyện cổ tích của họ vào thế kỷ 19. Chủ đề của câu chuyện này mang tính vượt thời gian dựa vào các giai đoạn lễ hội và đói kém, thiếu thốn, nghịch cảnh, khả năng phục hồi và sinh tồn đặc trưng cho thân phận con người.