2.409. COTTONMOUTH COUNTRY – Louise Glück

     Đây là một bài thơ ngắn của Louise Glück (Nobel Văn chương 2020) nhưng theo tôi nó thuộc loại khó dịch và khó hiểu nhất trong số thơ khó của bà bởi các danh từ riêng và nhiều hình ảnh đều mang theo các vỉa ẩn dụ. Điều ngạc nhiên là bài thơ được share và review khá nhiều trên các trang cá nhân nước ngoài, mỗi trang đều có những cảm nhận khác nhau. Đó cũng là nguồn tham khảo giúp tôi giải mã bài thơ này. 

XỨ RẮN – bản dịch Mộc Nhân

nguyên tác: 

COTTONMOUTH COUNTRY (1) - Louise Glück

 

Những xương cá rải rác dưới ngọn sóng Hatteras (2).

Và nhiều dấu hiệu khác nữa

Cái chết đã vây lấy chúng ta, dưới nước

vây chúng ta trên mặt đất: giữa những cây thông

Một con rắn nằm dài trên rêu

Ngóc lên bầu không khí ô nhiễm.

Sinh ra, không chết đi, là sự mất mát nhọc nhằn

Tôi biết vậy. Tôi cũng để lại một tấm da ở đó. (3)

   (trích trong tập thơ The House on Marshland - Louise Glück)

    --------------------

Nguyên tác:

COTTONMOUTH COUNTRY (1) - Louise Glück

 

Fish bones walked the waves off Hatteras (2).

And there were other signs

That Death wooed us, by water,

wooed us by land: among the pines

An uncurled cottonmouth that rolled on moss

Reared in the polluted air.

Birth, not death, is the hard loss.

I know. I also left a skin there.

   (from The House on Marshland - Louise Glück)

    ----------------

Chú thích:

(1) Cottonmouth là tên một loài rắn độc có tên khoa học là Agkistrodon piscivorus chuyên sống bán thủy sinh trong các đầm lầy, ven biển ở Hoa Kỳ. Nhan đề này hiểu đầy đủ là “Vùng đất của rắn Cottonmouth”, để cho ngắn gọn và cô đọng, tôi dịch là “Xứ Rắn”. Câu thơ “I also left a skin there” (Tôi cũng để lại một tấm da ở đó) rõ ràng là có liên quan đến chú thích này. (tham khảo)

(2) Hatteras là một hòn đảo nằm ngoài khơi bờ biển Bắc Carolina, Hoa Kỳ, trên Đại Tây Dương. Nó có hình thù là một dải đất dài 42 dặm (68 km) chạy song song với bờ biển nên có vai trò chắn sóng cho một vùng đất liền ven biển 50 dặm (80 km). Nơi đây hiện là một địa điểm thu hút khách du lịch.

   (3) "Cottonmouth Country" (Xứ Rắn) có một số lượng lớn những điều trớ trêu kỳ lạ. Từ xương cá rải rác trên bờ biển, thiên nhiên ô nhiễm, những con rắn độc rình rập… để nói về cái chết, sự hủy hoại có ở mọi nơi. Con rắn cottonmouth có vẻ đặc biệt quan trọng. Nó không chỉ được đặt tên cho bài thơ, mà còn tăng thêm điểm nhấn sau dấu hai chấm và viết hoa: có vẻ như nó là một trong những dấu hiệu của chết chóc; nó hiện diện nơi chúng ta không bao giờ mong đợi, là một địa điểm cần được quan tâm. Hai dòng cuối của bài thơ là khó hiểu nhất. "Sinh ra chứ không phải chết, là mất mát khó nhọc/ Tôi biết. Tôi cũng để lại một tấm da ở đó." nhưng dòng sau có vẻ dễ hiểu hơn ngụ ý rằng cả sự sống và cái chết đều mang lại những thay đổi cho thế giới, cho quê xứ, nơi mà tác giả nhắc đến.

--------------
Dịch và chú thích bởi Mộc Nhân