Nguyễn Duy Xuân
Thời gian gần đây, xứ mình “đoạt” được nhiều
cái nhất thế giới, từ vật bé mọn như bánh chưng, bánh phồng tôm, tô phở, ly cà
phê,… đến cái to lớn như đường sá, cáp treo, chùa chiền,…
Không bao lâu nữa, bạn bè quốc tế sẽ phải
ngả mũ thán phục trước một công trình đồ sộ mà có lẽ trong tương lai chưa một
nước nào đủ sức vượt qua: Ngôi chùa lớn nhất thế giới, tọa lạc trên một diện
tích 5.100 ha (tương đương 51km2), xấp xỉ bằng diện tích một xã lớn ở miền núi
hay một huyện nhỏ ở đồng bằng Bắc bộ.
Những cái “nhất” như thế, liệu có đáng để tự
hào? Liệu có phải là minh chứng cho sự phát triển, phồn thịnh của đất nước
trong thời đại công nghiệp hóa, hiện đại hóa?
Bánh chưng nặng hàng tấn không sử dụng được,
tô phở vừa làm xong phải đổ đi, ly cà phê có dung tích cả ngàn lít, xong giây
phút kỉ lục rùm beng thì cũng rơi vào quên lãng.
Chùa tuy to nhất châu lục, lớn nhất thế giới
nhưng “hoành tráng không tôn nghiêm/ồn ào không tĩnh lặng/Phật vẫn buồn ngàn
năm”.
Rõ là những cái “nhất” như thế không làm
nên thương hiệu Việt kiểu như Honda, Yamaha của Nhật Bản, Samsung, Hyundai của
Hàn Quốc hay Vivo của Trung Quốc.
Có cái nhất vô bổ, chỉ để thõa danh hão nhất
thời của một số ít người nhưng cũng có cái nhất khiến ông chủ của nó hốt bộn tiền.
Đua xây chùa to có phải vì thành tâm với Đức
Phật?
Dư luận không khỏi ngỡ ngàng trước một loạt
những dự án du lịch tâm linh siêu khủng đang mọc lên như nấm.
Những siêu dự án ấy được chính quyền cấp
hàng ngàn héc ta nhưng chỉ một phần rất nhỏ dành cho việc xây dựng chùa chiền,
còn lại chủ yếu là để xây các tổ hợp kinh doanh giải trí, tham quan – nghỉ dưỡng
như nhà hàng, khách sạn, biệt thự, sân golf,… Toàn những thứ xa xỉ, cao cấp
không có chỗ cho người lao động đang vất vả với cuộc mưu sinh.
Để mọc lên những khách sạn, nhà hàng,
resort, sân golf trên diện tích hàng ngàn héc ta như thế, thật không dễ nếu
tách khỏi dự án khoác áo “du lịch tâm linh”.
Có một ngành “công nghiệp không khói” mới mẻ
đang hình thành mà lợi nhuận của nó không một ngành nghề nào có thể theo kịp,
vượt xa cái gọi là “một vốn bốn lời”.
Đó là ngành “công nghiệp tâm linh” với những
“Công ty nhà chùa”, “thị trường thần thánh”, “doanh nhân sư sãi”,…
Hàng vạn, hàng vạn người đang bị dẫn dụ, cuốn
vào vòng xoáy vận hạn: Cầu may, cầu tài cầu lộc, cầu chức tước, dâng sao giải hạn,…
Cả một xã hội chìm trong khói hương, sì sụp
quì lạy, chen chúc, giành giật để mong đạt được điều không tưởng. Nó hoàn toàn
xa lạ đối với giáo lý tốt đẹp của Giáo hội Phật giáo Việt Nam. Câu răn “Phật
tùy tâm” chẳng còn nghĩa lý gì giữa thời buổi kim tiền.
Đức Phật nào ở trong những ngôi chùa hào
nhoáng, hoành tráng với những kỉ lục vô đối?
Tôi bỗng nhớ đến hình ảnh ngôi chùa một thời
khi tóc còn để chỏm. Những ngôi chùa của làng thường tọa lạc giữa đồng không
mông quạnh, mái ngói rêu phong. Cảnh chùa tĩnh lặng, bình yên, có cái gì đó khiến
cho mọi người kể cả những đứa trẻ như tôi tin ở chốn linh thiêng khiêm nhường ấy
có Ngài (Đức Phật) ngự, để rồi tự răn mình luôn làm điều thiện, tránh xa cái
ác, lo tu tâm tích đức.
Rồi chiến tranh đi qua, những ngôi chùa gắn
bó bao đời với làng quê không còn nữa, phần vì do bom đạn, phần vì do chính bàn
tay con người với tư duy một thời quyết xóa sạch những gì được cho là tàn tích
của phong kiến.
Bây giờ thì, không chỉ chùa cũ được phục dựng,
người ta còn đua nhau xây chùa mới. Những ngôi chùa hoành tráng, siêu khủng,
lòe loẹt mọc lên như nấm. Nó quá xa lạ so với những ngôi chùa cổ kính bé nhỏ
nhưng đậm chất văn hóa của ông cha.
Phú quí sinh lễ nghĩa! Đành là thế, nhưng lễ
nghĩa nào thì cũng phải tiếp nối dòng chảy muôn đời trong truyền thống văn hóa
dân tộc.
Nhưng buồn thay, hình như mọi giá trị đang
bị đảo lộn.
Nếu không chấn chỉnh việc dung dưỡng những hành vi trái với
giáo lítốt đẹp của nhà Phật; nếu không chấm dứt việc xây dựng chùa chiền tràn
lan núp bóng những dự án “du lịch tâm linh” để trục lợi; nếu không loại bỏ những
lễ hội mang tính bạo lực, phản cảm, khích lệ mê tín dị đoan; nếu không… thì văn
hóa dân tộc sẽ đi về đâu?
*
Bài đã đăng trên Vietnamnet ngày 3-4-2019 nhưng sau đó đã bị gỡ.
Tuy nhiên vài
trang khác đã kịp thời đăng lại.
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét