1.371. Bài hát SCARBOROUGH FAIR

Tranh minh họa Scarborough Fair

Thân tặng ông bạn Nguyễn Đình Phương

Scarborough là một thị trấn nhỏ trên bờ biển nước Anh. Chợ phiên tại Scarborough diễn ra hàng năm là một sự kiện nổi tiếng thời trung cổ, thu hút các thương nhân và người hiếu kì từ khắp nơi trên đất nước. Hội chợ kéo dài 45 ngày và bắt đầu vào ngày 15 tháng 8. Vào những năm 1600, những mỏ nước khoáng đã được tìm thấy ở Scarborough và đây trở thành một thị trấn nghỉ mát. Ngày nay, Scarborough là một thị trấn yên tĩnh với một lịch sử phong phú.

Bài hát “Scarborough Fair” gắn liền với hội chợ này, đây là bài hát dân gian phổ biến vì những nghệ sĩ hát rong (Bards) hát  khi họ di chuyển từ nơi này sang nơi khác. Không rõ tác giả bài hát là ai, và nó nhiều phiên bản khác nhau.

Lời bài hát nói về một người đàn ông bày tỏ tình yêu đích thực của mình với một cô gái trong bối cảnh chiến tranh loạn lạc. Tình yêu đó khó thành hiện thực ví như "dệt áo mà không may không vá, tìm một mảnh đất nằm giữa nước biển mặn và bờ, hái thạch nam bằng một chiếc liềm bằng da thuộc". 

Câu thứ hai của mỗi đoạn có nhắc đi nhắc lại các loại thảo mộc với ý nghĩa  tượng trưng cho những đức tính quan trọng của con người như: Parsley (cây rau mùi) tượng trưng cho sự thanh thản tự tại, cây Sage (ngải cứu) tượng trưng cho sức mạnh, cây Rosemary (hương thảo) tương trưng cho tình yêu, cây Thyme (húng tây) tương trưng cho là sự can đảm - chàng trai mong mỏi có một tình yêu đích thực, đẹp đẽ. Bài hát có câu ‘’She once was a true love of mine’’ cho thấy nàng đã từng (once was) là người yêu của chàng, giờ đây tình yêu ấy chỉ là hoài niệm.

Bob Dylan đã lấy cảm hứng từ ca khúc này mà viết nên bài hát "Girl From The North Country".

Phiên bản tiếng Việt do Phạm Duy đặt lời lấy nhan đề là “Ôi dàn thiên lý đã xa”.

1.

Có phải bạn đang đến Hội chợ ở Scarborough

Rau mùi tây, ngải đắng, hương thảo và xạ hương

Hãy chuyển lời chào của tôi đến người con gái sống ở đó

Cô ấy trước kia là tình yêu thực sự của tôi

2.

Bảo cô ấy may cho tôi một chiếc áo vải lanh

Bên sườn đồi trong khu rừng rậm xanh thẳm

Rau mùi tây, ngải đắng, hương thảo và xạ hương

Theo vết chim sẻ trên mặt đất phủ tuyết trắng xóa

Mà không cần khâu vá hay kim chỉ gì hết

Mền và khăn trải giường, đứa con của núi đồi

Và rồi cô ấy sẽ là tình yêu thực sự của tôi

Ngủ vùi trong tiếng lanh lảnh âm vang

3.

Bảo cô ấy tìm cho tôi một mảnh đất

Trên sườn đồi, lá rơi lác đác

Rau mùi tây, ngải đắng, hương thảo và xạ hương

Rửa trôi mặt đất bằng vô số dòng nước mắt

Giữa vùng nước muối và bờ biển

Một binh sĩ lau chùi và đánh bóng khẩu súng

Và rồi cô ấy sẽ là tình yêu thực sự của tôi

Ngủ vùi trong tiếng lanh lảnh âm vang

4.

Bảo cô ấy thu hoạch đồng lúa với chiếc liềm bằng da

Chiến tranh rền vang, hừng hực những binh đoàn

Rau mùi tây, ngải đắng, hương thảo và xạ hương

Tướng lĩnh ra lệnh cho binh lính phải lao vào giết chóc

Và gom góp tất cả trong một bó thạch nam

Và chiến đấu với lí do là họ đã bị lãng quên lâu rồi

Rồi cô ấy sẽ là một tình yêu chân thật của tôi

5.

Có phải bạn đang đến Hội chợ ở Scarborough

Rau mùi tây, ngải đắng, hương thảo và xạ hương

Hãy chuyển lời chào của tôi đến người con gái sống ở đó

Cô ấy đã từng là tình yêu thực sự của tôi

                   ***

Mộc Nhân dịch từ nguyên bản tiếng Anh

   SCARBOROUGH FAIR

      Dân ca Anh

1.

Are you going to Scarborough Fair

Parsley, sage, rosemary, and thyme.

Remember me to one who lives there

She once was a true love of mine.

2.

Tell her to make me a cambric shirt

On the side of a hill in the deep forest green

Parsley, sage, rosemary, and thyme

Tracing a sparrow on snow-crested ground

Without no seams nor needlework

Blankets and bedclothes the child of the mountain

Then she'll be a true love of mine

Sleeps unaware of the clarion call

3.

Tell her to find me an acre of land

On the side of a hill, a sprinkling of leaves

Parsley, sage, rosemary, and thyme

Washes the ground with so many tears

Between the salt water and the sea strand

A soldier cleans and polishes a gun

Then she'll be a true love of mine

Sleeps unaware of the clarion call

4.

Tell her to reap it in a sickle of leather

War bellows, blazing in scarlet battalions

Parsley, sage, rosemary, and thyme

Generals order their soldiers to kill

And to gather it all in a bunch of heather

And to fight for a cause they've long ago forgotten

Then she'll be a true love of mine

5.

Are you going to Scarborough Fair

Parsley, sage, rosemary, and thyme

Remember me to one who lives there

She once was a true love of mine

                   ***

Phiên bản tiếng Việt do Phạm Duy đặt lời (đặt lời chứ không phải dịch – tôi nhấn mạnh vì nhiều bạn đọc nhầm lẫn cho rằng Phạm Duy “dịch hay” !!!) và lấy nhan đề là “Ôi giàn thiên lý đã xa” – nhan đề và phần lời tiếng Việt chẳng ăn nhập gì với bài hát gốc.

ÔI GIÀN THIÊN LÝ ĐÃ XA

Tội nghiệp thằng bé cứ nhớ thương mãi quê nhà
Giàn thiên lý đã xa, đã rời xa
Đứa bé lỡ yêu, đã lỡ yêu cô em rồi
Tình đã quên mỗi sớm mai lặng trôi

Này nàng hỡi! nhớ may áo cho người
Giàn thiên lý đã xa tít mùi khơi
Tấm áo cắt ngay, đã cắt trên khăn lụa là
Là chiếc chăn đắp chung những ngày qua

Tìm một miếng đất cho gã si tình
Giàn thiên lý đã xa mãi nghìn xanh
Miếng đất cát hoang, miếng đất ngay bên giáo đường
Biển sẽ ru tiếng hát bên trùng dương

Giờ đã đến lúc tan ánh mặt trời
Giàn thiên lý đã xa mãi người ơi!
Lắp đất, hố tôi, lắp với đôi tay cô nàng
Thì hãy chôn, trái tim non buồn thương.

                   ***

Nghe lại hai phiên bản:

1. Bản gốc tiếng Anh

2. Bản đặt lời Việt của Phạm Duy

Thông tin và bản dịch: có tham khảo nhiều nguồn