3.547. HÃY GIỮ IM LẶNG - Pablo Neruda

Mộc Nhân dịch
Nguyên tác: “Keeping Quiet” – by Pablo Neruda (*)

Bây giờ chúng ta sẽ đếm đến mười hai

và tất cả chúng ta sẽ cùng đứng yên

một lúc trên mặt đất,

không nói bất kỳ ngôn ngữ nào;

Hãy dừng lại một giây

và đừng cử động cánh tay quá nhiều.

 

Đó sẽ là khoảnh khắc kỳ lạ

không vội vã, không động cơ;

tất cả chúng ta sẽ cùng nhau

ở trong sự lạ lẫm đột ngột.

 

Những người đánh cá ở vùng biển lạnh

sẽ không làm hại cá voi

và người thu hoạch muối

sẽ không nhìn vào đôi bàn tay đau đớn của mình.

 

Những người chuẩn bị chiến tranh xanh,

chiến tranh bằng khí độc, chiến tranh bằng lửa,

chiến thắng mà không có người sống sót,

sẽ mặc quần áo sạch

và đi dạo cùng anh em mình

trong bóng râm, không làm gì cả.

 

Những gì tôi muốn không nên nhầm lẫn

với sự bất động hoàn toàn.

Cuộc sống là chính nó;

tôi không muốn dính líu đến cái chết.

 

Nếu chúng ta không quá tập trung

vào việc duy trì cuộc sống của mình,

và lần này không thể làm gì cả,

có lẽ một sự im lặng lớn

có thể làm gián đoạn nỗi buồn này

vì không bao giờ hiểu được chính mình

và tự đe dọa mình bằng cái chết.

 

Có lẽ trái đất có thể dạy chúng ta

khi mọi thứ dường như đã chết

và sau đó chứng minh là còn sống.

 

Bây giờ tôi sẽ đếm đến mười hai

và nếu anh im lặng thì tôi sẽ đi.

---------------------

Bài thơ "Keeping Quiet" (Giữ Im Lặng) của Pablo Neruda là một lời kêu gọi mạnh mẽ và sâu sắc, thậm chí mang tính thiền định, về sự tạm ngừng mọi hoạt động, mọi tiếng ồn để lắng nghe chính mình và thế giới xung quanh. Nó đề xuất một khoảnh khắc tĩnh lặng toàn cầu như một phương thuốc cho sự hỗn loạn, bạo lực và mất kết nối của loài người.

1. Lời kêu gọi tĩnh lặng toàn cầu: Ngay từ đầu, bài thơ đã đưa ra một mệnh lệnh dứt khoát: "Now we will count to twelve and we will all keep still" (Bây giờ chúng ta sẽ đếm đến mười hai và tất cả chúng ta sẽ giữ im lặng). Số "mười hai" có thể tượng trưng cho mười hai giờ trên đồng hồ, mười hai tháng trong năm, hoặc đơn giản là một khoảng thời gian đủ để tạo ra một sự tạm dừng có ý nghĩa. Lời kêu gọi này không chỉ dành cho cá nhân mà là cho toàn nhân loại, tạo ra một viễn cảnh về một sự im lặng đồng bộ, chưa từng có.

2. Sự ngưng đọng của mọi hoạt động: Neruda hình dung một thế giới nơi mọi chuyển động, mọi tiếng ồn đều dừng lại trong khoảnh khắc: "For once on the face of the earth, let’s not speak in any language, let’s stop for one second, and not move our arms so much." (Một lần trên mặt trái đất này, đừng nói bất kỳ ngôn ngữ nào, hãy dừng lại một giây, và đừng cử động tay nhiều đến thế.) Sự ngừng lại của ngôn ngữ (ngăn chặn xung đột, hiểu lầm), của hành động thể chất (ngăn chặn bạo lực, lao động nặng nhọc) cho thấy khao khát về một sự ngơi nghỉ, một khoảng lặng để suy xét lại mọi thứ.

3. Kết quả của sự im lặng: Tác giả đã hình dung một khoảnh khắc kỳ diệu nếu lời kêu gọi này được thực hiện: "It would be an exotic moment without rush, without engines, we would all be together in a sudden strangeness." (Đó sẽ là một khoảnh khắc kỳ lạ không vội vã, không động cơ, tất cả chúng ta sẽ ở bên nhau trong một sự xa lạ bất ngờ.) Khoảnh khắc này sẽ "exotic" (kỳ lạ) bởi vì nó hoàn toàn khác biệt với nhịp sống hối hả, ồn ào thường ngày. Sự vắng mặt của "rush" (vội vã) và "engines" (động cơ) tượng trưng cho sự giải thoát khỏi áp lực của công nghiệp hóa và cuộc sống hiện đại. Điều đáng nói là "we would all be together / in a sudden strangeness" (tất cả chúng ta sẽ ở bên nhau / trong một sự xa lạ bất ngờ). Sự im lặng sẽ tạo ra một sự kết nối chung, một nhận thức chung về sự tồn tại, nhưng cũng mang một chút "xa lạ" vì chúng ta không quen với trạng thái tĩnh lặng và kết nối sâu sắc như vậy.

4. Lời nhắc nhở về những hành vi tự hủy hoại: Bài thơ sau đó chuyển sang phê phán những hành vi gây hại của con người: "Fishermen in the cold sea would not harm whales and the man gathering salt would look at his hurt hands." (Những người đánh cá trên biển lạnh sẽ không làm hại cá voi và người đàn ông gom muối sẽ nhìn vào đôi tay bị thương của mình.) Neruda sử dụng những ví dụ cụ thể để minh họa. Người đánh cá (tượng trưng cho sự khai thác thiên nhiên) sẽ dừng lại, không làm hại cá voi. Người đàn ông gom muối (tượng trưng cho sự lao động nặng nhọc, thậm chí tự hủy hoại bản thân) sẽ có thời gian để nhận ra nỗi đau của chính mình. Đây là lời kêu gọi dừng lại để nhận thức về tác động của chúng ta lên thiên nhiên và lên chính bản thân. "Those who prepare green wars, wars with gas, wars with fire, victory with no survivors, would put on clean clothes and walk about with their brothers in the shade, doing nothing." (Những kẻ chuẩn bị chiến tranh xanh, chiến tranh bằng khí độc, chiến tranh bằng lửa, chiến thắng không người sống sót, sẽ mặc quần áo sạch và đi lại với anh em mình trong bóng râm, không làm gì cả). Đây là hình ảnh mạnh mẽ nhất. "Green wars" (chiến tranh xanh) có thể ám chỉ chiến tranh sinh học hoặc chiến tranh hủy diệt môi trường. "Victory with no survivors" (chiến thắng không người sống sót) là lời cảnh báo đáng sợ về sự vô nghĩa của mọi cuộc chiến tranh. Nếu họ dừng lại, "mặc quần áo sạch" (rũ bỏ tội lỗi) và "đi lại với anh em mình" (tái lập tình đoàn kết), thì đó sẽ là một sự cứu rỗi.

5. Sự hiểu lầm về "không hành động" và ý nghĩa thực sự của cuộc sống: Neruda nhấn mạnh rằng lời kêu gọi im lặng không phải là sự chết chóc hay ngừng hoạt động hoàn toàn: "What I want should not be confused with total inactivity. Life is what it is about… I want no truck with death." (Điều tôi muốn không nên bị nhầm lẫn với sự bất động hoàn toàn. Cuộc sống là điều đáng nói… Tôi không muốn dính dáng gì đến cái chết). Ông làm rõ rằng sự im lặng này không phải là sự buông xuôi, chết chóc, mà là một sự sống động nội tại, một sự nhận thức sâu sắc hơn về ý nghĩa thực sự của "Life" (Cuộc sống). Mục đích của sự tĩnh lặng là để sống có ý nghĩa hơn, không phải để kết thúc.

6. Thiên nhiên là người thầy vĩ đại: Bài thơ kết thúc bằng một hình ảnh đầy hy vọng và trí tuệ từ thiên nhiên: "Perhaps the Earth can teach us as when everything seems dead and later proves to be alive. Now I’ll count up to twelve and you keep quiet and I will go." (Có lẽ Trái Đất có thể dạy chúng ta như khi mọi thứ dường như đã chết và sau đó lại chứng tỏ rằng vẫn sống. Bây giờ tôi sẽ đếm đến mười hai và bạn giữ im lặng và tôi sẽ đi). Trái Đất là một người thầy vĩ đại, minh chứng cho sự tái sinh và chu kỳ sống – chết – hồi sinh. Ngay cả khi mọi thứ dường như "dead" (chết), chúng vẫn "proves to be alive" (chứng tỏ vẫn sống). Điều này mang lại niềm hy vọng rằng con người, thông qua sự tĩnh lặng và suy ngẫm, có thể học được cách tái tạo, hàn gắn và tìm lại ý nghĩa cuộc sống.

Tổng kết: "Keeping Quiet" của Pablo Neruda là một lời kêu gọi sâu sắc về sự tự vấn và kết nối lại với bản thân, với người khác và với thiên nhiên. Nó không phải là một bài thơ về sự từ bỏ hay thụ động, mà là một lời thúc giục dừng lại, suy ngẫm, và nhận thức về những hành vi hủy hoại để hướng tới một sự tồn tại ý nghĩa hơn, hòa bình hơn. Sự im lặng trong bài thơ là một công cụ mạnh mẽ để đạt được sự minh triết và hòa hợp.

(*). Text Avaiable Awakin.org