3.710. TRĂNG THƯỢNG TUẦN BÊN SÔNG

    Lê Đức Thịnh – Tản văn

Bài đăng trên Tạp chí Đất Quảng
 số 04/ Tháng 1 – 2025

Quê tôi có một dòng sông. Nhà tôi bên bờ sông, tôi sớm thuộc câu thơ: “Trước nhà em sông Vu Gia/ sau nhà em cũng lại là dòng sông/ anh đi giữa một cánh đồng/ ngóng trông bên nọ ngóng trông bên này” (Thanh Quế).

Cánh đồng nuôi sống tôi cũng nằm bên bãi bồi ven sông. Cồn cát giữa sông vừa là sân chơi và cũng là bến tắm tuổi thơ. Vậy nên những bóng hình quá khứ sống mãi trong tâm trí cũng là điều hiển nhiên.

Dòng sông thật đáng yêu và kỳ lạ. Mọi thời khắc “bên lở bên bồi” đã trôi qua hay đang hiện hữu “thương hải biến vi tang điền”, cũng đều vậy.  

Sông mãi là sông nhưng nước chảy không bao giờ là một dòng. Vậy nên câu "Không ai tắm hai lần trên một dòng sông" của Heraclitus là một phép ẩn dụ diễn tả sự biến đổi không ngừng của tự nhiên, dù dòng sông "nhìn" vẫn như cũ, không có bất kỳ khoảnh khắc hay kinh nghiệm nào lặp lại.

Đứng trước sông, chúng ta luôn im lặng và sông cũng im lặng. Nhưng trong tâm trí, vô vàn câu hỏi được đặt ra: ai đã từng hạnh phúc với sông, ai khóc với sông, hoặc tự hỏi: khởi nguyên của sông là từ mạch nước nào trên núi cao rừng sâu… và có bao nhiêu luồng lạch, khe suối, sông hồ cấp nước để tạo nên một lưu vực rộng lớn cho những dòng sông hùng vĩ.

Điều này bí ẩn và khó đong đếm như đếm lá trên cây, đếm tóc trên đầu, đếm sao trên trời… nhưng luôn là một niềm vui miên tưởng khi chúng ta kiên trì suy nghĩ, tính toán, khám phá nó.

Dẫu vậy, tôi thích được làm một việc mà không phụ thuộc vào người khác, kích hoạt những điều bất khả trong tâm tưởng và nhận ra sự vô tận thế giới tự nhiên, nằm ngay trong những thứ có vẻ hữu hạn.

Trầm mặc trước sông, tôi nhận ra có một bảng chữ cái dưới những gợn sóng, có lời thì thầm từ mỗi tiếng cá quẫy, có bài hát từ tiếng nước rẽ chân cầu, có bức hoạ trong mái tóc dài của cô gái tắm ở bến sông với tấm áo lụa mỏng thấm nước dính chặt và làn da hồng nõn lấp lánh từ ánh mặt trời.

Cỏ cây, loài thuỷ sinh, con người, đất trời hòa làm một nơi dòng sông chảy qua.

Mọi điều có thể cảm nhưng lại mong manh và khó nắm bắt bởi có nhiều sinh cảnh bao hàm trong chúng: bãi cồn, đầm lầy, vũng vịnh… Nơi ẩn chứa tất cả sự sống của sinh quyển, thuỷ tai, tài nguyên, vận may hay run rủi ngay trong chính nó.

***

Giờ đây, khi đã thấu lẽ đời, với tôi, đi vào cõi sông là một công án hành thiền; mỗi khoảnh khắc đều vượt ra khỏi tâm vướng bận, cố chấp.

Tôi cũng hiểu sông phô bày vẻ đẹp nhưng cũng hấp thụ những xúc cảm  nặng nề, mang theo gánh nặng trong dòng chảy của nó, để con người được khởi sinh, hồi sinh hay tái sinh trong cuộc mưu sinh của mình.

Và sẽ không có vẻ đẹp nào nếu không có sự buông bỏ, giản dị và khiêm nhường. Bởi vẻ đẹp của sông theo nghĩa sâu sắc nhất là sự uyển chuyển của dòng đang chảy mang theo linh hồn của nước, là tiếng sóng như một bản ballad, nước dưới chân cầu là những nốt nhạc gõ vào trụ thép vang lên những hòa âm.

Một ngày nào đó bạn cũng như tôi, sẽ trở về tìm lại chính mình, để ngồi giữa không gian nơi gió thổi, trăng khuya và dòng sông chảy, nơi những giọt mưa rơi trong đêm tĩnh lặng và mọi vết thương sẽ dịu đi.

Một ngày nào đó, bạn sẽ trở về dưới bầu trời rộng mở để tìm thấy tiếng cười trong tâm hồn.

Một ngày nào đó, bạn sẽ nhận ra, dù đã đi hàng dặm đường tìm kiếm ánh sáng, nhưng ánh sáng đẹp nhất còn sót lại, chính là ánh trăng thượng tuần bên dòng sông của bạn.