2.206. THE NEW COLOSSUS - by Emma Lazarus

 Mộc Nhân dịch từ nguyên tác “The New Colossus" 

                             của nhà thơ Mỹ Emma Lazarus.

Emma Lazarus (1849 - 1887) là một nữ tác giả viết thơ, văn xuôi và dịch thuật người Mỹ, đồng thời là nhà hoạt động bảo vệ người Do Thái. Bài thơ này được Emma Lazarus viết vào năm 1883 trong chiến dịch quyên tiền xây dựng phần bệ cho bức tượng khổng lồ Nữ thần Tự do (1) tại thành phố cảng New York Hoa Kỳ. Năm 1903, bài thơ được đúc lên một tấm bảng đồng và gắn bên trong tầng dưới của bệ tượng.

Đọc bài này chúng ta sẽ nhận ra nhà thơ đã sử dụng phép lặp cùng với sự biến đổi ngôn từ để hướng đến những vẻ đẹp khi chúng biến đổi một cách tinh tế từ trong trái tim và tâm trí. Cách Lazarus chuyển đổi ý nghĩa từ đồng thau (brazen) sang vàng (golden); từ ngọn đuốc (torch) sang hải đăng (beacon); từ cổng (gate) sang cửa (door) để đón chào những người nhập cư khắp thế giới đến với miền đất tự do. Nơi này họ sẽ trút bỏ mọi mệt mỏi, khốn khổ, bôn ba cho Bà mẹ Tự do để bắt đầu hít thở không khí trên một đất nước tự do. Đó chính là thông điệp của bài thơ.

Emma Lazarus nổi tiếng với bài thơ này.

 

TƯỢNG ĐÀI MỚI

Bản dịch Mộc Nhân

Không như người khổng lồ bằng đồng nổi tiếng Hy Lạp (2)

Với đôi chân chinh phục các miền đất

Ở đây nơi của biển, sẽ vững vàng cánh cổng hoàng hôn

Một người phụ nữ vĩ đại với ngọn đuốc, thắp lửa

Là ánh sáng được lưu lại, và tên của bà là

Bà mẹ của Lưu dân. Trên đôi tay hải đăng của bà

Là vầng hào quang đón chào toàn thế giới;

Đôi mắt dịu dàng của bà đầy yêu thương

Cầu cảng vươn cao khuông hình kết nối các thành phố

"Hãy giữ cố xứ, vẻ đẹp truyền tụng của bạn!"

Bà đã khóc thầm.

“Hãy trao cho tôi sự mệt mỏi, khồn khổ của bạn,

Những tháng năm bôn ba của bạn để được hít thở tự do,

Hãy từ chối điều tệ hại nơi bãi bờ ăm ắp

Hãy gửi những điều này, những người vô gia cư, những bão tố đến tôi,

Tôi sẽ nâng cao ngọn đèn của mình bên cánh cửa vàng! ” (3)

    

 Nguyên tác:

THE NEW COLOSSUS - by Emma Lazarus

Not like the brazen giant of Greek fame, (2)

With conquering limbs astride from land to land;

Here at our sea-washed, sunset gates shall stand

A mighty woman with a torch, whose flame

Is the imprisoned lightning, and her name

Mother of Exiles. From her beacon-hand

Glows world-wide welcome;

her mild eyes command

The air-bridged harbor that twin cities frame.

“Keep, ancient lands, your storied pomp!” cries she

With silent lips. “Give me your tired, your poor,

Your huddled masses yearning to breathe free,

 

The wretched refuse of your teeming shore.

Send these, the homeless, tempest-tost to me,

I lift my lamp beside the golden door!”

 

* Nguồn nguyên tác tại đây

* Chú thích:

(1) Tượng Nữ thần Tự do (Statue of Liberty) - tên đầy đủ là Nữ thần Tự do soi sáng thế giới (Liberty Enlightening the World) là một tác phẩm điêu khắc bằng đồng theo phong cách tân cổ điển với kích thước lớn, đặt trên Đảo Liberty tại cảng New York thuộc Thành phố New York, Hoa Kỳ. Tác phẩm này do kiến trúc sư người Pháp Frédéric Auguste Bartholdi thiết kế, đây là tặng vật của nhân dân Pháp gửi đến nước Mỹ.

(2) Câu này ám chỉ Tượng thần Mặt Trời ở đảo Rhodes Hy Lạp được dựng lên trong khoảng thời gian 292- 280 TCN. Nó tương đương kích thước với Tượng Nữ thần Tự do ở New York nhưng đặt trên một cái bệ thấp hơn. Bức tượng này từng là một trong Bảy kỳ quan thế giới.

(3) Bài thơ này gợi cảm hứng để nhạc sĩ Irving Berlin sáng tác nên ca khúc "Give Me Your Tired, Your Poor" trong vở nhạc kịch Miss Liberty năm 1949 và nhạc sĩ Lee Hoiby cũng cảm xúc viết nên ca khúc "The Lady of the Harbour" vào năm 1985.