2.201. NẾU - IF - Thơ Rudyard Kipling

 

          “Nếu” (tiếng Anh If) – là bài thơ nổi tiếng nhất của nhà thơ Anh Rudyard Kipling (1865 - 1936), tác giả đoạt giải Nobel Văn chương 1907. Bài thơ được ông sáng tác năm 1895 và in năm 1910 trong cuốn “Phần thưởng và Tiên” (Rewards and Fairies), gồm truyện và thơ. Bài thơ này nằm trong truyện “Chiến hữu giày vuông” (Brother Square-Toes), được coi là một sự thể hiện đặc biệt thành công về chủ nghĩa khắc kỷ, chủ nghĩa chấp nhận nghịch cảnh của thời đại Victoria (Victorian stoicism). Theo kết quả thăm dò dư luận của đài BBC năm 1995, bài thơ này được coi là bài thơ tiếng Anh hay nhất mọi thời đại.

Trong tự truyện “Something of Myself” in sau khi nhà thơ mất, năm 1937, Kipling kể rằng bài thơ này lấy cảm xúc từ ngài Leander Starr Jameson, là người đã phát động chiến dịch Jameson Raid chống lại người Boer. Chiến dịch này bị thất bại và cuối cùng dẫn đến chiến tranh Boer, tuy nhiên báo chí Anh gọi Jameson là anh hùng, người đã thể hiện lòng dũng cảm trong những giờ phút hiểm nghèo và gọi thất bại của Jameson là một chiến thắng của nước Anh.

“Nếu" – được dịch ra rất nhiều thứ tiếng trên thế giới. Bài thơ này được Aung San Suu Kyi dịch ra tiếng Myanma, đất nước có thành phố Mandalay – cũng là một kiệt tác của Kipling. Nhà văn Nam Tư Ivo Andrić, người được giải Nobel Văn học năm 1961 đã dịch bài thơ này ra tiếng Croatia.

Bài này có nhiều bản tiếng Việt do nhiều người dịch.

NẾU

Nếu con có thể bình tâm

Khi mà tất cả những mất mát là lỗi của con

Nếu con vẫn vững tin khi mọi người nghi kỵ

Mặc ai đó không tin nhưng con vẫn vững lòng

Nếu con biết đợi chờ không mệt mỏi

Không lấy điều dối gian đáp trả gian dối

Hoặc bị căm ghét mà không căm ghét lại

Không nói lời khôn, không ra vẻ tuyệt vời.

 

Nếu con mơ ước mà không để ước mơ làm chủ đời con

Nếu con có thể suy tư mà không lấy nó làm mục đích

Nếu bạn Thành công hay Thất bại

Mà vẫn như nhau - đối xử một tấm lòng

Nếu con biết nghe sự thật những lời của con

Bị kẻ bất lương làm bẫy lừa kẻ dại

Hoặc nhìn đời con đổ vỡ, đành làm lại

Và con cúi xuống dựng nên với công cụ đã mòn

 

Nếu con dám đem những đồng vốn của mình

Đổ hết vào một trận ăn thua úp ngửa

Đành làm lại từ đầu vì đã mất tất cả

Mất mát của mình không một chút thở than

Nếu con ép được con tim, thớ thịt đường gân

Phục vụ cho mình để giành mục đích

Và cố níu giữ, dù chẳng còn sức lực

Nhưng ý chí vẫn đòi: "Hãy giữ vững lòng tin!".

Nếu con giữ tư cách khi nói chuyện với mọi người

Hay khi ngồi với Vua – thường dân không gián đoạn

Nếu không để thiệt cho mình – dù với thù hay bạn

Không còn để ai nợ nần hay còn nợ gì ai

 

Nếu mỗi phút giây con có được trong đời

Không để phí hoài mà luôn luôn đặt trên đường chạy

Thì thế giới này sẽ là của con, cùng tất cả những gì trong đấy

Và – quan trọng hơn – con trai,

con là một Con Người!

----------

Nguyên tác:

IF - Rudyard Kipling

If you can keep your head

when all about you are losing theirs and blaming it on you

If you can trust yourself when all men doubt you

But make allowance for their doubting too

If you can wait and not be tired by waiting

Or being lied about, don't deal in lies

Or being hated don't give way to hating,

And yet don't look too good, nor talk too wise.

 

If you can dream and not make dreams your master

If you can think and not make thoughts your aim

If you can meet with Triumph and Disaster

And treat those two impostors just the same

If you can bear to hear the truth you've spoken

Twisted by knaves to make a trap for fools,

Or watch the things you gave your life to, broken,

And stoop and build 'em up with worn-out tools.

 

If you can make one heap of all your winnings

And risk it on one turn of pitch-and-toss,

And lose, and start again at your beginnings

And never breathe a word about your loss;

If you can force your heart and nerve and sinew

To serve your turn long after they are gone,

And so hold on when there is nothing in you

Except the Will which says to them: 'Hold on!'

If you can talk with crowds and keep your virtue,

Or walk with Kings - nor lose the common touch,

If neither foes nor loving friends can hurt you,

If all men count with you, but none too much

 

If you can fill the unforgiving minute

With sixty seconds' worth of distance run,

Yours is the Earth and everything that's in it,

And--which is more

you'll be a Man, my son!

   * Nguồn: chungta.com