1.271. NGĂN KẺ DỐT LÀM THẦY

Chuyện kể rằng Khổng Tử có học trò tên Mỗ, người nước Đằng. Mỗ học vào loại trung bình - yếu, song luôn luôn tự cho mình là giỏi. Học được vài năm, Mỗ xin về nước vì tưởng rằng đã học hết đạo của thầy.

Tử Cống thấy vậy hỏi thầy:

– Người ấy về nước rồi làm quan có sao không?

Khổng Tử rung đùi đáp: “Không sao”.

Lại hỏi tiếp:

– Làm tướng có được không?

Khổng Tử vuốt râu đáp: “Được”.

Lại hỏi tiếp:

– Thế nhỡ hắn về làm giặc?

Khổng Tử vừa ngáp vừa trả lời: “Cũng không hại gì!”

Bấy giờ Tử Cống mới yên tâm mà thủng thẳng bạch với thầy:

– Nghe nói Mỗ ấy xin về nước chỉ để làm thầy, mở trường dạy học!

Khổng Tử vừa nghe câu đó, bỗng giật nẩy mình. Thế là chân không kịp xỏ giày, áo không kịp buộc giải, vội vàng chạy bắn ra khỏi cổng!

Học trò đuổi theo hỏi:

– Thầy chạy đi đâu?

Khổng Tử vừa thở vừa đáp: “Sang ngay nước Đằng”.

Học trò lại hỏi:

– Thầy sang nước Đằng làm gì?

Khổng Tử vẫn vừa chạy vừa trả lời: “Sang ngăn không cho tên Mỗ này làm thầy. Hắn có làm quan thì cùng lắm chỉ hại đến một ấp. Làm tướng cũng chỉ hại đến một thành. Thậm chí có làm giặc cũng chưa chắc đã hại nổi ai. Nhưng nếu hắn làm thầy thì sẽ hại đến muôn đời. Ngay cả ta cũng khó mà tránh khỏi liên luỵ !!!”

* Nguồn: "Luận ngữ tân thư" - Phạm Lưu Vũ 

   ----------------------
             Lời bàn của Mộc Nhân :

- Khổng Tử lỡ dạy một môn sinh chưa tốt mà lại muốn làm thầy khiến cho ngài lo lắng sợ tai họa cho xã hội mà tìm cách ngăn ngừa. Ông không chỉ có trách nhiệm với môn đệ mà còn có trách nhiệm với sản phẩm con người do mình tạo ra có ảnh hưởng thế nào cho xã hội.

- Ngày nay kẻ dốt làm thầy khá nhiều: đứa dốt muốn làm "quan thầy" cũng có, đứa dốt buộc phải làm "thầy" cũng nhiều, đứa dốt không biết làm gì khác thì đi làm "thợ thầy" cũng lắm… 
           - Có loại thầy được ăn trên ngồi trước và hưởng bổng lộc; cũng có loại thầy không được hưởng bổng lộc gì ngoài việc làm công ăn lương, cũng có thầy nhiệt tâm với nghề… Nhưng đã dốt mà làm thầy thì thật nguy cho xã hội… Nguy hơn nữa là người ta lại cất nhắc kẻ dốt lên lãnh đạo "giới thầy" - còn nói chi đến chuyện ngăn kẻ dốt làm thầy nữa.
          - Không trách được thời buổi bây giờ đạo đức xuống cấp vì những loại thầy và bọn quan chức lãnh đạo "giới thầy" như thế.
            Đau buồn thay.