3.038. KHÚC HÁT LƯU DÂN - Nguyễn Đức Dũng

   LTS: Nguyễn Đức Dũng sinh năm 1958, quê quán: Điện Bàn, Quảng Nam - hội viên Hội Văn học Nghệ thuật Quảng Nam. Sách đã in: “Áo giấy cho sông” - Nxb Văn Nghệ - 2009, “Nắm níu” – Nxb Thanh Niên – 2010, “Khúc hát lưu dân” – Nxb Hội Nhà Văn – 2014.

***

Đọc “Khúc hát lưu dân” của Nguyễn Đức Dũng, tôi nhận ra mạch thơ của anh “phối ngẫu” từ những dòng cảm xúc: (1) hoài cảm, (2) sử thi, (3) thích ứng, (4) cá nhân, (5) triết lý... Những yếu tố này mang tính khái quát, bằng vài từ và cũng có thể nhiều hay ít hơn - tùy bạn đọc và hiển nhiên tùy tôi - quyền người đọc…

Việc liệt kê và trích dẫn dài dòng cùng với phân tích, bình giải trong một status ngắn trên facebook thường dễ bị lướt qua hơn là đăng lên một bộ hình; hơn nữa - như đã nói trước - tôi không muốn lấy đi “quyền người đọc” của bạn hay bạn có thể dè bỉu rằng tôi có ý định là một “Kol” (*)… Chẳng hạn như vậy…

Dẫu thế tôi vẫn lược trích:

(1) “Dưới lớp cát kia chang chang nắng Cẩm Hà/ thưa Cha! thắp lửa/ xin một lần reo vui cháy hết đời con/ những chân hương phẩm màu nhuộm tím” (Ghi ở Cẩm Hà);

(2) “đất nước ngàn năm không mỏi cánh tay cung/ giáo mác Trường Sơn/ cọc nhọn Bạch Đằng/ đến trẻ chăn trâu cũng cờ lau tập trận/ chiếc roi cày rần rật máu cha ông” (Cương Thổ);

(3) “Không ai chọn nơi sinh ra – Thưa Mẹ! ruộng vườn kia bám rễ nhúm nhau con/ cây phổ hệ theo hành trình mở đất/ lại vùi thây cành nhánh quê hương”  (Khúc hát lưu dân);

(4) “Chuông nào vỡ cuộc u mê/ lay nhau với giữa bốn bề vô minh/ ngồi chơi với gió một mình/ nghe đâu cây cỏ bình sinh cũng là” (Tự ru);

(5) “Ta ngồi đây vừa diễn vừa xem/ trong nước mắt đã nụ cười tán thưởng/ thì em ơi hãy trọn lấy vai mình” (Tác Phẩm)…

***

Văn chương luôn là một dòng vận động, nó cứ cuộn chảy mãi về phía trước từ chất liệu sống trong những chi lưu và mở ra khoảng trời mới từ những trải nghiệm… Chúng ta nhận ra nội hàm tựa đề “Khúc hát lưu dân” thể hiện vẻ đẹp của sức sống và tiến trình vận động “xương máu mồ hôi cha ông mở nước” trong nhiều cảm hứng sử thi (Thơ riêng cho cháu ngoại, Cương thổ, Khúc hát lưu dân…).

Mọi chất liệu thi ca trong anh đều chảy vượt ra khỏi cái không gian của ruộng vườn, bến bờ, hành trình… thể hiện trạng thái cảm xúc, thái độ sống, suy nghĩ - viết của tác giả, để thênh thang khắp chốn và neo lại trong chỗ đứng thuần túy văn chương…

Đọc “Khúc hát lưu dân” của Nguyễn Đức Dũng, chúng ta nhận ra giọng thơ anh có cái rung động đằm thắm trữ tình của khúc hát, cái uất khí của lưu dân, cái nghiêng ngả của phận người, cá tính phóng khoáng người thơ… Và nhất là cái phong vị khác lạ của ngôn từ dẫn dụ người đọc theo những nhịp độ của câu, cường độ của cảm xúc, biên độ của liên tưởng, sắc độ của hình tượng…

Tất cả khiến tôi hình dung đến một bức “graffiti” (**) tuyệt hảo được vẽ trên phông nền rộng lớn đầy mỹ cảm. Và tôi cũng liên tưởng đến câu trích của nhà thơ đương đại Mỹ, Lawrence Ferlinghetti (***): “Thơ ca là bức graffiti vĩnh cửu được viết vào trái tim mỗi người” (Poetry is eternal graffiti written in the heart of everyone).

(Trích tiểu luận chưa xuất bản của Mộc Nhân)

-------------------------

Chú thích:

(*). Kol: viết tắt của Key opinion leader (Người dẫn dắt tư tưởng) – cụm từ dùng để chỉ người có mức độ ảnh hưởng đáng kể đến cộng đồng trong một lĩnh vực nào đó.

(**). Graffiti: có nguồn gốc từ chữ "graphein" trong tiếng Hy Lạp - có nghĩa là viết. Nó được dùng để chỉ những hình vẽ hoặc chữ viết bằng sơn xịt hay màu nước kiểu trầy xước, nguệch ngoạc trên các bức tường, hoặc những nơi có bề mặt phẳng, rộng. Graffiti cũng thể hiện những thông điệp xã hội nhất định và thực tế là có những bức graffiti vượt lên nghệ thuật đường phố để trở thành tác phẩm nghệ thuật thực sự.

(***). Lawrence Ferlinghetti (1919 - 2021) là một nhà thơ, họa sĩ, nhà hoạt động xã hội người Mỹ. Ông là tác giả của nhiều tập thơ ca, dịch thuật, tiểu thuyết, sân khấu, phê bình nghệ thuật và tường thuật phim. Tập thơ nổi tiếng của L. Ferlinghetti là “A Coney Island of the Mind” (1958), đã được dịch sang chín thứ tiếng và bán được trên khắp thế giới với hàng triệu bản.