564. KỂ CHUYỆN CON DÊ

            Mộc Nhân (st và có lời bàn)

            Cùng với trâu, bò, chó, ngựa… dê là con vật gần gũi với đời sống và sinh hoạt của loài người  nên có không ít giai thoại gắn với nó. Nhân dịp năm Ất Mùi, xin lượm lặt một số chuyện về con dê để thư giãn ngày cuối năm cùng bạn đọc:

            1. Chuyện con dê trong “Tam Quốc chí”:

            Chuyện rằng khi Tào tháo đuổi bắt Tả Từ, bí đường nên Tả Từ liền chạy thẳng vào đàn dê, rồi dùng phép thuật biến mình thành một con dê. Tào Tháo cho người kiểm lại số dê thấy thừa một con, biết có Tả Từ trong đó, liền bảo: "Tả Từ cứ đầu hàng, ta không giết đâu mà sợ !". Bỗng một con dê trong đàn bước ra gật đầu, quỳ lạy. Quân lính xông vào định bắt con dê ấy, lập tức cả đàn dê liền quỳ xuống, khiến quân Tào không phân biệt được con dê nào là hoá thân của Tả Từ nữa! 

            Lời bàn: Đôi khi loài dê cũng khiến con người suy ngẫm, chúng không phản trắc, ngược lại còn biết bao bọc đồng loại!

            2. Chuyện xe dê của Tấn Võ Đế:

            Tấn Võ Đế có rất nhiều cung phi mỹ nữ. Ban đêm, nhà vua ngồi trên chiếc xe khảm vàng ngọc do một đàn dê kéo đi khắp trong cung, dê muốn đi đâu tùy thích và khi nào xe dừng thì nhà vua sẽ nghỉ đêm tại đó.

            Vài cung phi biết vậy liền nghĩ ra mẹo lấy lá dâu treo ở ngoài cửa và dùng nước muối rắc lên để cho dê thấy lá dâu và ngửi mùi nước muối thì thèm ăn, mà kéo xe đi vào cửa cung. Trong “Cung oán ngâm khúc” có điển cố dương xa (xe dê) là lấy từ tích này:

                        Thâm khuê vắng ngắt như tờ
                        Cửa châu gió lọt rèm ngà sương gieo.
                        Ngấn phượng liễn chòm rêu lỗ chỗ
                        Dấu dương xa  đám cỏ quanh co. 

            Lời bàn: có tình yêu thì tự khắc sẽ tìm đến nhau cớ gì phải dụng đến những phương tiện khác…                                                           

            3. Chuyện “Tìm dê” trong sách “Cổ Học Tinh Hoa”:

            Người láng giềng nhà Dương Chu mất một con dê, bèn sai hết cả nhà đi tìm, lại sang nói với Dương Chu cho mượn một người đi tìm hộ.

            Dương Chu nói : “Ôi ! Sao mất có một con dê mà cho những bao nhiêu người đi tìm?”.

            Người láng giềng đáp: - Vì đường có lắm ngã ba.

            Khi các người tìm dê đã về, Dương Chu hỏi: - Có tìm thấy dê không ?

            Người láng giềng nói: - Không, tại đường đã lắm ngã ba, theo các ngã ba đi một chốc lại có nhiều ngã ba khác. Thành thử không biết đi vào đường nào để tìm thấy dê, phải chịu về không cả.

            Ấy đường cái chỉ vì lắm ngã ba mà dê mất  không tìm thấy.

            Lời bàn (theo sách đã dẫn): Con người cũng vậy, đừng chỉ vì mê muội mà mất cả sự sáng suốt.

            4. Chuyện “Người bán thịt dê”:

            Vua Chiêu Vương nước Sở bị mất nước, phải bỏ chạy.  Có người bán thịt dê tên là Duyệt, cũng chạy theo vua. Thời gian sau, vua Chiêu Vương  trở về, lấy lại được nước. Vua bèn thưởng cho những người chạy theo mình khi trước, trong số đó có cả người bán thịt dê nữa.

            Ai cũng nhận phần thưởng, chỉ một mình người bán thịt dê từ chối và nói: - Trước nhà vua mất nước, tôi mất nghề bán thịt dê. Nay nhà vua còn nước, tôi còn nghề bán thịt dê. Thế là tôi giữ được nghiệp cũ đủ ăn rồi, còn đâu dám mong thưởng.

            Vua cố ép. Người bán thịt dê thưa rằng: - Nhà vua mất nước không phải là tội tôi, nên tôi không dám liều chết. Nhà vua lấy lại được nước, không phải do công tôi, nên tôi không dám lĩnh thưởng.

            Vua bảo: - Để rồi ta đến nhà ngươi chơi vậy.

            Người bán thịt dê nói: - Theo phép nước Sở, phàm người nào có công to, được trọng thưởng thì vua mới đến nhà. Nay tôi xét mình tôi mưu trí không đủ giữ được nước, dũng cảm không đủ giết được giặc. Quân giặc vào trong nước, tôi chạy đi lánh nạn, phải theo nhà vua, chớ có phải là cốt ý theo nhà vua đâu ! Nay nhà vua muốn bỏ phép nước đến chơi nhà tôi, e thiên hạ nghe thấy lại chê cười chăng.

            Chiêu Vương thấy nói, ngoảnh lại bảo Tư Mã Tử Kỳ rằng: - Người bán thịt dê này tuy làm nghề vi tiện mà giãi bày nghĩa lý rất cao xa. Nhà ngươi làm thế nào mời được người ấy ra nhận chức tam công cho ta.

            Người bán thịt dê nghe thế bèn nói: - Tôi biết chức tam công là quí hơn cửa hàng bán thịt dê, bổng lộc nghìn vạn, giàu hơn tiền lãi bán thịt dê. Nhưng tôi đâu dám tham tước lộc mà để nhà vua mang tiếng là gia ơn không phải nghĩa. Tôi thực không dám nhận. Xin cho về giữ lấy nghề bàn thịt dê.

            Nói đoạn, người ấy lùi ra ngay.

            Lời bàn: Người bán thịt dê chỉ là một thường dân mà còn biết suy nghĩ thấu đáo chuyện quốc gia – xấu hổ thay những kẻ không có công trạng gì mà lại dương dương tự đắc, tranh lấy lợi cho mình.

            5. Chuyện tiếu lâm “Chồng hóa dê”:
            Người vợ nọ tính ghen tuông, lại rất ngang ngược với chồng, lúc thì chửi bới, thậm chí cầm roi đánh. Lại thường lấy dây dài buộc chân chồng, lúc nào cần gọi thì kéo dây.

            Chồng ngầm bàn mưu với một cô đồng, nhân lúc vợ ngủ, chồng lẻn vào chuồng buộc dây thừng vào một con dê, rồi bỏ trốn. Vợ tỉnh dậy, kéo dây thừng, thấy con dê hoảng hồn. Mời cô đồng tới hỏi. Cô đáp:
            - Mợ lâu ngày dồn góp tội nghiệt. Thần thánh quở trách, bắt chồng biến thành dê. Nếu thành thực cải hối thì nạn này mới qua khỏi được.
            Vợ khóc lóc thảm thiết. Ôm lấy dê mà nước mắt ngắn dài, hối hận xương tuỷ, thề không bao giờ dám ngược ngạo. Cô bèn ra lệnh phải ăn chay bảy ngày, cả nhà lớn bé đều phải lánh mặt. Làm lễ tế quỷ thần ngay ở mặt ao, xin cho dê hiện nguyên chân thân. Anh chồng mới từ từ nhô lên khỏi mặt ao. 

            Vợ trông thấy rối rít: - Mấy ngày nay hoá dê, khổ lắm phải không?

            Chồng đáp: - Chỉ cần nhớ tới vị đắng của lá cỏ, bụng cũng đã nổi cơn đau quặn lên rồi!

            Vợ lại càng thương xót. Từ đó trở nên biết điều hơn nhiều.”     

            Lời bàn: giả “hóa dê” để được thực “dê”; cũng bõ công làm khổ nhục kế!