3.143. THEODOR MOMMSEN - Nobel Văn học 1902

    Christian Matthias Theodor Mommsen (1817 - 1903) là nhà sử học, nhà văn Đức đoạt giải Nobel Văn học năm 1902 cho bộ sách “Lịch sử La Mã” (Römische Geschichte, 5 tập) vì “Cách hành văn trong sáng, súc tích, giàu hình ảnh, những bộ sách của Mommsen làm sống lại con người và xã hội La Mã trước mắt chúng ta”.

Theodor Mommsen ra mắt tập thơ đầu tiên là Liederbuch dreier Freunde (Songbook of Three Friends - Tập bài ca của ba người bạn). Sau khi tốt nhiệp đại học Holsteil, ông nhận học bổng sang Ý ba năm (1844-1847). Ông là đại diện của Viện Hàn lâm Khoa học Berlin tại Pháp và Ý, chuyên nghiên cứu sách chép tay và thu thập tài liệu cho công trình sử học quan trọng như Bộ tuyển văn bia Latin gồm 16 tập (1863 - 1936), bộ Lịch sử La Mã gồm 5 tập… Năm 1848, ông trở về Đức và đảm nhận giáo sư Luật tại Đại học Leipzig, nhưng năm 1850 bị sa thải vì tham gia cuộc Cách mạng 1848-1849. Những năm sau ông giảng dạy tại Đại học Zürich, Đại học Breslau chuyên về Lịch sử Cổ đại. Ông là thư ký thường trực Viện Hàn lâm Khoa học và Nghệ thuật Phổ, là thành viên sáng giá của Quốc hội Phổ, là người kịch liệt chống đối đường lối đối nội của thủ tướng Otto von Bismarck.

Theodor Mommsen đã viết một khối lượng tác phẩm khổng lồ (1513 tác phẩm bao gồm  sách, văn bản, công trình nghiên cứu, tiểu luận…). Ông là người đặt nền móng cho việc nghiên cứu một cách có hệ thống chế độ quyền lực, kinh tế và tài chính của nhà nước La Mã – trong bộ Lịch sử La Mã.

Trong năm 1901, nhà văn Nga, Lev Nikolayevich Tolstoy là ứng viên số 1 cho giải nobel văn học đầu tiên nhưng Ủy ban Nobel không chấp nhận một số quan điểm của nhà văn Nga vĩ đại này nên quyết định mở rộng phạm vi xét giải sang các tác phẩm lịch sử, kết quả là nhà sử học 85 tuổi Theodor Mommsen được nhận vinh dự này. Như vậy, Theodor Mommsen là người đầu tiên nhận giải Nobel văn học nhưng không thuộc thành tựu văn học mà là sử học. Một năm sau khi nhận giải, ông qua đời.

--------------------

Một số câu trích tiêu biểu trong các tác phẩm của Theodor Mommsen:

1. Nhân loại gặp vô số khó khăn trong việc đạt được những sáng tạo mới, do đó cần trân trọng những hình thức đã từng phát triển như những vật gia truyền thiêng liêng. (Mankind have infinite difficulty in reaching new creations, and therefore cherish the once developed forms as sacred heirlooms.)

2. Những chiến thắng không đổ máu thường yếu ớt và nguy hiểm. (Bloodless victories are often feeble and dangerous.)

3. Người Celt ^(*) có phẩm chất tốt của người lính nhưng lại là những công dân tồi. Nó giải thích cho sự thật lịch sử, rằng họ đã làm chấn động địa cầu nhưng quốc gia của họ chẳng có gì. (the  qualities - those of good soldiers but bad citizens - explain the historical fact, that the Celts have shaken states everywhere, but founded none.)

4. Người viết lịch sử có lẽ gần gũi với nghệ sĩ hơn là học giả. (The writer of history is perhaps closer to the artist than the scholar.)

5. Bất cứ ai kích động một quyền lực xung đột với một quyền lực khác chắc chắn là một nhà cách mạng, nhưng anh ta có thể đồng thời là một chính khách sáng suốt và đáng khen ngợi. (Whoever provokes one power in the state to conflict with another is certainly a revolutionist, but he may be at the same time a discerning and praiseworthy statesman.)

6. Người bình thường sinh ra để phục vụ và không phản đối việc trở thành một công cụ nếu anh ta cảm thấy rằng có một người chủ tốt hướng dẫn anh ta. (The ordinary man is destined for service, and he has no objection to be an instrument, if he feels that a master guides him.)

7. Lịch sử không được viết ra hay được tạo ra mà không có yêu thương hay căm thù. (History is neither written nor made without love or hate.)

8. Không có đam mê thì không có thiên tài. (Without passion, there is no genius.)

9. Mọi quyền lực cũng như mọi sự bất lực của nền dân chủ đều dựa trên niềm tin. (All power, as well as all the impotence of democracy is based on faith.)

----------------

References:

1. Wikipedia Nobel list

2. Wikipedia Theodor Mommsen

(*). Người Celt (còn gọi người Xen-tơ hay người Keo) là một nhóm tập hợp các bộ lạc, bộ tộc và dân tộc thời kì đồ sắt và thời kì Trung Cổ ở châu Âu, từng có ngôn ngữ riêng, có nền văn hóa khảo cổ học đầu tiên (người Celt nguyên thủy) được khám phá ở Trung Âu. Người Celt từng chinh phục nhiều quốc gia Châu Âu cổ đại.