KHI BÔNG HOA TỬ ĐINH HƯƠNG CUỐI CÙNG NỞ TRONG SÂN
(Phần 1 gồm các đoạn 1-2-3-4)
Mộc Nhân dịch (1)
From “when lilacs last in the dooryard bloom’d” - by Walt
Whitman (2)
***
Lời dẫn: "When
Lilacs Last in the Dooryard Bloom'd" là một bài thơ dài gồm 16 đoạn có
đánh số, tổng cộng 206 câu, do nhà thơ người Mỹ Walt Whitman (1819–1892) sáng
tác như một bài điếu văn cho Tổng thống Abraham Lincoln. Bài thơ được viết vào
mùa hè năm 1865 trong những ngày quốc tang sau vụ ám sát tổng thống Lincoln vào 14 tháng 4 năm đó.
 |
| Hoa Lilac - Tử đinh hương |
Mặc dù là một
bài thơ bày tỏ lòng tôn kính vị tổng thống đã khuất, Whitman không hề nhắc đến
tên Lincoln cũng như không thảo luận về cái chết của ông trong bài thơ. Thay
vào đó, ông sử dụng một loạt hình ảnh nông thôn và thiên nhiên bao gồm hoa tử
đinh hương (Lilac), một ngôi sao đang khuất bóng trên bầu trời phía tây (sao
Kim), chim họa mi ẩn mình. Ông cũng tạo cho bài thơ chất điếu văn và chuyển từ
đau buồn sang chấp nhận và thấu hiểu về cái chết. Nội dung bài thơ cũng đề cập
đến nỗi đau chiến tranh thông qua việc ám chỉ đến cuộc Nội chiến Hoa Kỳ
(1861–1865), kết thúc chỉ vài ngày trước vụ ám sát.
"When
Lilacs Last in the Dooryard Bloom'd" được Whitman viết sau tập “Leaves of
Grass” (1855) phản ánh sự trưởng thành
trong thơ ca của ông từ sự phấn khích lãng mạn đến sự tôi luyện bởi trải nghiệm
đầy cảm xúc của ông về Nội chiến. Theo nhà phê bình Gutman, cảm xúc trong bài
thơ đi từ "phấn khích đến đau buồn, từ quan sát đến ghi chép, từ niềm tin
đến sự cam chịu" và "quan tâm nhiều đến lịch sử hơn là bản thân, nhận
thức rõ hơn về sự bấp bênh của hiện tại và tương lai của nước Mỹ hơn là lời hứa
rộng lớn của nó". Bài thơ này cùng với một số bài thơ khác về sau được đưa
vào tập “Leaves of Grass” trong lần tái bản thứ tư, năm 1867. Đây là một trong
số nhiều bài thơ mà Whitman viết về cái chết của Lincoln, mặc dù Whitman không
coi nó là một trong những bài thơ hay nhất của mình, nhưng giới phê bình và bạn
đọc đã so sánh về cả hiệu ứng và chất lượng với một số tác phẩm văn học Anh nổi
tiếng về chủ đề ai điếu như Lycidas
(1637) của John Milton và Adonais
(1821) của Percy Bysshe Shelley… (3)
Do bài thơ dài nên người dịch sẽ đăng 4 kỳ, mỗi kỳ bốn đoạn thơ tiếp nhau và có gắn links để bạn đọc dễ theo dõi toàn bộ tác phẩm thơ này.
***
KHI HOA TỬ ĐINH HƯƠNG NỞ LẦN CUỐI TRONG SÂN (1)
1.
Khi hoa tử đinh hương nở lần cuối trong sân
Và ngôi sao lớn khuất bóng trên bầu trời đêm phía tây
Tôi than khóc, và sẽ vẫn than khóc mùa xuân luôn trở lại.
Mùa xuân luôn trở lại, Chắc chắn Chúa (4) sẽ mang đến
Hoa tử đinh hương nở rồi tàn và ngôi sao đang chìm khuất dần ở
phía tây
Hướng đến người tôi yêu kính.
2.
Ôi ngôi sao mạnh mẽ phía tây đã lịm tắt!
Ôi những đêm - đêm u buồn đẫm lệ!
Ôi ngôi sao lớn đã biến mất
Ôi bóng đen che khuất vì sao!
Ôi đôi bàn tay tàn nhẫn đang giữ tôi yếu ớt
Ôi linh hồn bất lực của tôi!
Ôi đám mây bao quanh nghiệt ngã chẳng thể giải thoát linh hồn tôi.
3.
Trong khoảng sân trước một nông trại cũ nằm gần hàng rào quét
vôi trắng,
Cây tử đinh hương mọc cao ra lá hình trái tim xanh thắm
Nhiều bông hoa nhọn vươn lên mỏng manh, hương thơm nồng tôi
yêu thích
Mỗi chiếc lá là một phép màu và từ bụi cây này
Những bông hoa màu sắc thanh tao và những chiếc lá hình trái
tim màu xanh
Tôi bẻ một cành hoa.
4.
Ở những ngóc ngách hẻo lánh trong đầm lầy
Một chú chim nhút nhát đang ẩn nấp hót líu lo
Chim họa mi đơn độc
Thân hình thu lại, tránh xa chỗ đông người
Hát ca một mình.
Bài ca của cổ họng rỉ máu,
Bài ca của sự sống thoát ra từ cái chết
(Để anh em thân yêu của tôi biết,
Bởi nếu anh không được hát, chắc chắn anh sẽ chết.)
---------------
(1). Nguyên tác Anh ngữ tại đây
(2). Về Walt Whitman, tham khảo tiểu sử tại các nguồn:
b. Wikipedia
(3). Tham khảo nguồn Wikipedia
(4). Trong nguyên tác là “Trinity”. Từ này có hai nghĩa: 1. Nhóm ba - bộ ba; 2. Tam vị nhất thể - Chúa ba ngôi (sự hợp nhất của một Cha, Con và Thánh thần trong đạo Cơ đốc). Tôi dịch gọn là “Chúa”.
----------------
Toàn bộ bài thơ đã đăng trên trang:
- Phần 1: gồm các đoạn 1-2-3-4
- Phần 2: gồm các đoạn 5-6-7-8
- Phần 3: gồm các đoạn 9-10-11-12
- Phần 4: gồm các đoạn 13-14-15-16
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét