3.694. TIỂU LUẬN CHO SÁCH

 Mộc Nhân

Ít có niềm vui nào, đối với một người đọc thực thụ, sánh được với niềm vui lướt qua những cuốn sách một cách thong thả: sách cũ, sách mới, sách trong thư viện, sách của tác giả tặng, sách của chính mình…

Chỉ cần được ở giữa những cuốn sách, nhìn ngắm cái bìa, đọc một vài trang từ cuốn sách mình thích (trong khi chưa thể đọc trọn), tận hưởng, xem xét, khen ngợi tất cả như những trạng thái hình thức vật chất của nó như khổ sách, font chữ, màu giấy… để chạm vào, để ngắm nhìn, thậm chí để ngửi, đã là một sự thỏa mãn sâu sắc và đôi khi là cơn cớ để so sánh, đối chiếu với những cuốn sách khác, kể cả của mình...

Và thường xuyên, rất thường xuyên, khi đang lướt qua một cách ngẫu nhiên, không tìm kiếm một điều gì cụ thể, bạn bắt gặp một cuốn sách khiến bạn bất ngờ hứng thú, và bạn biết rằng đây chính là cuốn sách bạn phải đọc trong số tất cả những cuốn sách khác đang có ở trước mặt; hoặc nếu đang ở trong tiệm sách, bạn biết đó là cuốn sách phải mua, trong số tất cả những cuốn sách khác đang nằm trên quầy.

Đó là những khoảnh khắc tuyệt vời – và những cuốn sách chúng ta tình cờ bắt gặp như vậy thường là những cuốn sách đáng nhớ nhất. Hay nói như nghệ sĩ người Anh, Emma Thompson:  “Tôi nghĩ sách cũng giống như con người, theo nghĩa là chúng sẽ xuất hiện trong cuộc đời bạn khi bạn cần nhất.” (I think books are like people, in the sense that they’ll turn up in your life when you most need them.)

Nó mang đến trải nghiệm đọc đích thực, dù bị nuốt chửng như uống một liều thuốc nhưng sẽ tốt cho trái tim hay cho bộ não.

Và tôi lại nghĩ, nếu những bữa ăn cần cho dạ dày nuôi thân xác, thì những giá trị tinh thần cần cho não bộ - là cái dạ dày của tâm hồn; mà thức ăn của nó là sự đọc, nghe, quan sát và cách tiếp cận các trạng thái thẩm mỹ.

Dư vị dễ chịu trên trang giấy sẽ được lưu lại trong lòng bàn tay, đôi mắt bạn sẽ lim dim để ngẫm ngợi hay tiêu hoá những điều thú vị, và nuôi dưỡng tâm hồn. Chỉ khi đó, hương vị và sự bổ dưỡng đặc biệt của nó mới được trân trọng đúng với giá trị thực sự của nó, và những mảnh vỡ vụn nát sẽ lại kết nối trong tâm trí bạn và hé lộ vẻ đẹp của một sự thống nhất mà bạn đã đóng góp một phần máu thịt, làm nên vẻ đẹp tâm hồn mình. Nơi đó, như một cánh cửa: “Bạn mở chúng ra, và bạn bước vào một thế giới khác.” (You open them, and you go through into another world.) -  Jeanette Winterson.

Tôi nghĩ việc đọc là cốt lõi của bồi bổ, nâng cao tinh thần và trí tuệ. Những khám phá khoa học không thể xảy ra nếu không có trí tưởng tượng được hình thành và tích luỹ từ văn hoá đọc.

Nghệ thuật - âm nhạc, văn học - khoa học không thể tồn tại nếu không có trí tưởng tượng và sự tích luỹ này. Vì vậy, bất cứ điều gì củng cố trí tưởng tượng, và việc đọc sách chắc chắn làm được điều đó, đều có thể giúp ích cho chúng ta trong suốt quãng đời còn lại.

Việc đọc càng gắn với văn chương, bởi nó tái hiện trải nghiệm sống theo cách mà không gì khác có thể làm được, cuốn bạn vào một cuộc sống khác trọn vẹn đến nỗi bạn tạm thời quên mất mình đang có một cuộc sống riêng.

Đó là lý do tại sao bạn đọc sách, và thậm chí có thể thức trắng đêm trên giường đến tận bình minh, làm đảo lộn cả ngày mai của mình, chỉ để tìm hiểu điều gì sẽ xảy ra với một số nhân vật/ sự kiện mà bạn biết rõ là được tạo ra từ các trang viết.

Văn chương khác với cuộc sống ở chỗ cuộc sống vô định hình với vô vàn chi tiết, và hiếm khi hướng chúng ta đến đó, trong khi văn chương dạy chúng ta cách quan sát. Văn chương giúp chúng ta quan sát cuộc sống tốt hơn; chúng ta được thực hành trên chính cuộc sống; điều này giúp chúng ta đọc hiểu chi tiết trong văn chương tốt hơn; và điều này giúp chúng ta đọc hiểu cuộc sống tốt hơn.

Tôi tin rằng mọi người đều cần một chế độ dinh dưỡng văn học phong phú hơn những gì chúng đang có… Đọc về thiện và ác, yêu và hận, sống và chết không hề có hại cho chúng ta, tôi cũng không nghĩ rằng chúng ta chỉ nên đọc những gì chúng ta hiểu.

Một cuốn sách là sự sắp xếp của hai mươi sáu ký hiệu ngữ âm, mười chữ số và khoảng tám dấu câu, và người ta có thể nhìn vào chúng và cảm nhận cuộc sống đang diễn ra cũng như hình dung ra mọi thứ sẽ xảy ra.