2.401. 13 JOURS EN FRANCE

   “13 jours en France” (13 Days In France - 13 Ngày Ở Pháp) là một bộ phim tài liệu về Thế vận hội mùa đông năm 1968 được tổ chức ở thành phố Grenoble, nước Pháp (1). Phim do 2 nghệ sĩ Claude Lelouch và François Reichenbach đạo diễn (2). Phân âm nhạc do Francis Lai thực hiện.

Trong phim có 4 bản nhạc đều do nhà soạn nhạc Francis Lai biên soạn gồm: Killy, Peggy, Descente và 13 jours en France. Bản hay nhất là “13 jours en France” được thể hiện nhiều lần trong phim qua các dạng: ca khúc-nhạc đệm, dàn nhạc giao hưởng, không lời với guitar-organ. Khi bản nhạc “13 jours en France” bước ra khỏi bộ phim nó trở nên nổi tiếng toàn cầu bởi các phiên bản không lời trong giai điệu êm ái, trữ tình, sâu lắng.

Bản nhạc này sau đó có nhiều phiên bản không lời: Saxophone, Harmonica, song tấu hoặc độc tấu guitar, dàn nhạc nhẹ, dàn nhạc giao hưởng… Các nghệ sĩ lớn như Paul Mauriat, Richard Clayderman đều soạn lại và trình tấu bản nhạc này. Trong bộ phim truyền hình Hàn Quốc “Bản tình ca mùa đông” (Winter Sonata) – 2002 – cũng có bản nhạc không lời 13 jours en France.

Có một phiên bản lời Anh nhưng dường như người ta yêu thích bản nhạc này ở dạng không lời hơn nên bài hát có lời (Pháp hay Anh) đều ít phổ biến.

    

13 JOURS EN FRANCE 

 phiên bản giao hưởng do nhạc sĩ Nhật Joe Hisaishi dàn dựng

   English Lyrics:

 

So for thirteen days in France we went around

The disorder and the passions,

The disproportion of our time that runs

 

Here for thirteen days

France made her speech

Without forgetting that in songs

Whatever the reasons it always ends

 

Much like the lanterns

Surviving New Year's Eve

Little by little all passions are extinguished

 

How boring the streets were

When the Fourteenth of July

Packed their balls and their chants

 

Here after three days

In France resumed the course of everyday folklore

That we like to arrive day after day

 

However for thirteen days in France

We made love

Without forgetting for a moment

That during all this time

The games will follow their course

13 JOURS EN FRANCE 

 phiên bản song tấu guitar

13 NGÀY Ở PHÁP

Việt ngữ: Mộc Nhân

 

Với mười ba ngày Ở Pháp, chúng tôi đã đi khắp nơi

Tùy hứng và đam mê

Chẳng cân đối thời gian của mình cho các hành trình

 

Trong mười ba ngày ở nơi này

Nước Pháp đã làm nên bài diễn văn của họ

Thật khó quên điều đó trong các bài hát

Dù sao đi nữa mọi chuyện luôn phải kết thúc

 

Giống như những chiếc đèn lồng

Sống sót qua đêm giao thừa

Từng chút một, mọi đam mê tắt dần

 

Đường phố trông thật buồn

Khi ngày mười bốn tháng bảy

Khép lại những quả bóng và lời tụng ca

 

Nước Pháp ba ngày sau

Tiếp tục với khóa học thường nhật về văn học dân gian

Chúng tôi thích điều đó nên tham gia

 

Dẫu sao trong mười ba ngày ở Pháp

Chúng tôi đã ái ân

Thật khó quên một khoảnh khắc

Mà nó mang theo trong mọi thời khắc

Các trò chơi sẽ đi theo lộ trình

      -----

Chú thích:

(1) Bộ phim “13 jours en France” đã được Liên hoan phim Cannes 1968 chính thức lựa chọn nhưng buổi chiếu đã bị hủy bỏ do các sự kiện tháng 5 năm 1968 ở Pháp với các bất ổn dân sự, nhiều cuộc biểu tình do công nhân và sinh viên lãnh đạo diễn ra trên toàn nước Pháp khiến Tổng thống Charles de Gaulle phải bí mật rời Pháp sang Đức. Cho đến tháng 12, phim mới được công chiếu ở Pháp.

(2) Claude Lelouch (cùng với François Reichenbach) là người đã được trao Giải thưởng Học viện cho kịch bản hay nhất (Best Screenplay Academy Award) với phim A Man and a Woman vào năm 1967. Trong bộ phim tài liệu về Olympic này, ông tuyên bố từ chối thành công của mình và chỉ ra 29 nhà quay phim cùng tham gia ghi hình sự kiện. Đây là cách làm phim tài liệu khá lạ bởi nó không nhấn mạnh ghi hình các cuộc thi - với Lelouch, các vận động viên chỉ là đạo cụ giúp anh thể hiện tầm nhìn nghệ thuật của mình.

Những gì xuất hiện trong phim có vẻ không phù hợp với phim tài liệu: người đàn ông say xỉn trong một quán bar ở Bavaria đang chộp lấy bộ ngực của một phụ nữ trung niên; nhiều cảnh chó cưng và khách du lịch chụp ảnh trên phố; những người hâm mộ cuồng nhiệt hò hét vì ca sĩ nổi tiếng người Pháp Johnny Hallyday, khán giả đánh nhau trong tuyết cùng hình ảnh các vận động viên và thậm chí cả khán giả bị thương do va chạm hay rối loạn…  

Tất nhiên nó cũng có những cảnh quay về các cuộc thi như nhiều bộ phim về Thế vận hội khác nhưng ở đây chúng ta thấy những vận động viên trượt tuyết đang lao xuống dốc, những vận động viên trượt băng nghệ thuật nhảy múa và bay trong không trung… Có vẻ như đạo diễn Lelouch thích những khuôn hình cận cảnh các vận động viên đang đau đớn do tai nạn hay vẻ mặt buồn thảm vì thất bại. Có những cảnh quay quyến rũ về vận động viên  nhảy cầu Liên Xô Vladimir Belousov giành chiến thắng khó khăn nhưng rồi gục ngã trong sự hoài nghi.

13 Days in France không có bất kỳ lời tường thuật (thuyết minh) nào, nhưng thay vào đó là các bài hát gốc với thông điệp rõ ràng. Như bài Killy ca ngợi vận động viên người Pháp Jean-Claude Killy, người đã chiến thắng cả ba giải trượt tuyết trên dãy núi Alps, có chặng anh thắng chỉ có tám phần trăm giây – tuy nhiên bài hát này có phần lời hơi ngô nghê: “Bạn có biết rằng trong vài phần trăm, người khác ghen tị với bạn hoặc yêu bạn không” (Do you know that for a few hundredths, others envy you or love you). Hoặc bài Peggy dành riêng cho vận động viên trượt băng nghệ thuật Hoa Kỳ Peggy Fleming với ca từ: “Chúng tôi biết rằng bạn đến từ một quốc gia coi bạn bè của mình là đồng tiền" cùng với lời xin lỗi về những gì xảy ra nơi đây và chúc mừng chiến thắng của Peggy... (tham khảo nguồn).

---------------

* Dịch và chú thích bởi Mộc Nhân