2.658. WIDOWS – by Louise Glück

     Nhan đề bài thơ là “Widows” nghĩa là những góa phụ - ở đây nói đến hai góa phụ là người dì và người mẹ. Họ được bà (mẹ) dạy chơi bài và họ luôn chơi bài với nhau… Nhưng chắc chắn thông điệp bài thơ không chỉ có thế... Mời bạn đọc bản dịch và các chú thích bên dưới(1). 

NHỮNG GÓA PHỤ

Mộc Nhân dịch

nguyên tác “Widows” - from Ararat (1990) by Louise Glück (2)

 

Mẹ tôi chơi bài Spite and Malice (3) với dì

đấy là trò tiêu khiển gia đình

trò chơi mà bà tôi đã dạy cho các con gái.

Giữa mùa hè nóng bức chẳng thể ra ngoài

Hôm nay dì thắng; dì có những quân bài tốt.

Mẹ tôi lơ đểnh, khó tập trung

Năm nay mẹ không quen nằm giường

Hè năm ngoái mẹ ngủ trên sàn

Để được gần bên cha

Ông hấp hối trên có một chiếc giường riêng biệt.

Dì không có chút nào tỏ ra nhường mẹ

Họ được dạy rằng: phải đứng trên đối thủ

Và tôn trọng họ bằng cách đối đầu

Người chơi có một xấp bài bên trái và năm lá bài trên tay.

Thật tốt khi ở trong ngôi nhà mát mẻ vào những ngày này

Tốt hơn chơi solitaire (3) hay các trò khác

Bà tôi dạy cho con gái chơi bài

Để họ được ngồi bên nhau

Không cần thêm bất kỳ người đồng hành nào nữa

Cả buổi chiều trò chơi diễn ra, còn mặt trời đứng nguyên

Hắt nắng xuống, biến cỏ thành màu vàng.

Đó là cách nó trở về với đất mẹ

Và rồi, đột nhiên, một cái gì đó đã chấm dứt.

Dì đã chơi từ lâu; nên dì chơi tốt hơn mẹ

Những lá bài của dì thật may mắn:

Đó là điều ai cũng mong muốn, là đích đến

Cuối cùng 

Chẳng có ai là người thắng cuộc.

Chú thích:

(1). Để hiểu bài thơ này bạn cần chú ý vài thông tin về hoàn cảnh người nói. Nhan đề bài thơ là “Widows” nghĩa là những góa phụ - ở đây nói đến người dì đã mất chồng từ lâu và người mẹ vừa mới mất chồng (cha tác giả) vào hè năm ngoái, niềm đau chưa nguôi. Bà ngoại đã từng dạy các cô con gái chơi bài với mục đích như bà nghĩ: là cách để những người thân luôn được gần bên nhau, không cần tìm vui với người khác. Và chơi bài thì không nên nhường nhau để thể hiện sự tôn trọng đối thủ. Nhưng thông điệp bài thơ không chỉ có thể. Cuộc sống phải chăng cũng chỉ là một ván bài? Chúng ta sống và chơi hết mình dù có kẻ thắng người thua nhưng khi ván bài chấm dứt chẳng có ai là người thắng cuộc cả (the one who has nothing wins). Vì sao? Vì những người trong cuộc chơi đều là người thân của nhau, chơi để gắn kết nhau chứ không phải để sát phạt và đè bẹp nhau. Tôi nghĩ rằng ý nghĩa bài thơ nằm chỗ đó.

(2). Nguồn: Text Available Here

(3). Spite & Malice: là tên một game bài có sự kết hợp hoàn hảo của một số trò chơi bài cổ điển quen thuộc với các gam bài khác như Solitaire. Solitaire cũng là một game bài phổ biến ở Mỹ.

* Dịch và chú thích bởi Mộc Nhân