Tôi thích nhất những câu thơ cuối trong bài này, nó mang tính ẩn dụ và triết lý: “since it is obvious they are not defeated/ merely dormant or resting, though no one knows/ whether they represent life or death” - dịch nghĩa: “hiển nhiên là chúng (những chiếc là bị đốt) không bị hủy hoại/ chỉ ngủ yên hoặc nghỉ ngơi/ không ai biết chúng biểu trưng cho sự sống hay cái chết”.
Đây là bài thơ thứ 2 trong tập “A Village Life” của Louise Glück có cùng tựa “Burning Leaves”. Thông qua hành động đốt lá là công việc quen thuộc của người nông dân sau mỗi vụ mùa, tác giả đề cập đến chủ đề sự sống và cái chết – chúng luôn nối tiếp nhau, có sự thúc đẩy của con người. Điều này có vẻ tự nhiên như một quy luật. Tuy nhiên đọc những câu thơ cuối, tác giả muốn nói với chúng ta một điều khác -
Tôi tình cờ đọc được mấy dòng cuối của bài thơ tuyệt đẹp này, “Midsummer”, trong tập “A Village Life” của Louise Glück: “nhưng mãi mãi bạn sẽ đau đáu những gì đã bỏ lại/ thậm chí không thể nói rõ điều gì đã từng hiện tồn/ nhưng rồi cuối cùng bạn sẽ quay về tìm lại chúng”.
Mộc Nhân
buổi tối ngủ ngoài hiên
mơ màng lá sưa rơi trên võng
vuốt mặt mình bặt im tiếng vọng
trăng đã lặn từ khi nào
Carl Phillips, nhà văn người Mỹ, lưu ý rằng thơ không phải là bản chép lại mà là sự chuyển đổi của trải nghiệm. Điều này khiến thơ trở nên khó viết và do đó khó đọc vì hầu hết chúng ta thấy dễ mô tả những gì mình đang làm hơn là những gì mình đang cảm thấy; cảm giác xuất phát từ sự giao thoa hỗn loạn giữa quá nhiều kinh nghiệm, quá nhiều ký ức và quá ít độ mở.
"For a Few Dollars More" là bài hát của ban nhạc rock Smokie, Anh quốc, phát hành dưới dạng đĩa đơn vào tháng 1/1978; và đưa vào album phòng thu The Montreux Album - tháng 10/ 1978 - của nhóm. Bài hát do hai nhạc sĩ Nicky Chinn và Mike Chapman đồng sáng tác.
Trích chương XXI – Hồi ký Nguyễn Đăng Mạnh
Hoàng Ngọc Hiến là một
trong hai người bạn đồng tuế thân nhất của tôi (người thứ hai là Phạm Luận, cán
bộ giảng dạy ở Đại học Việt Bắc). Có thể gọi là tri âm tri kỉ, hiểu nhau từ cái
hay đến cái dở, chỗ mạnh và chỗ yếu, hoàn toàn tin cậy nhau, luôn quan tâm bảo
vệ nhau.
 |
| Một tuyển tập của Hoàng Ngọc Hiến |
“Abundance” của Louise Glück là một ký ức đẹp về cuộc sống làng quê trong một vụ mùa bội thu, mang đến cảm giác sung túc (Abundance). Cảm xúc này bay bổng một cách tinh tế nhưng mạnh mẽ bởi tác giả huy động nhiều giác quan để thể hiện nó cùng với lời khẳng định niềm hạnh phúc đồng quê “Không ai chết, không ai đói”. Dù tác giả có đề cập đến sự “thối rữa” (rot) tại thời điểm này nhưng nó là sản phẩm phụ của tất cả sự sung túc, không gợi ra cảm giác suy tàn nào.
CON DƠI
Mộc Nhân dịch (1)
"Bats", from "A Village Life" by Louise Glück (2)
Bài này tác giả đề tặng Ellen Pinsky (3)
Nói về cái chết, người ta có thể nhận thấy
những ai có thẩm quyền phát ngôn đều giữ im lặng:
Bài hit "I've Gotta Get a Message to You" của Bee Gees, phát hành dưới dạng đĩa đơn vào năm 1968, đạt vị trí số một trên bảng Chart Anh Quốc và lọt vào Top 10 tại Chart Hoa Kỳ.
Đa số những bài hát của Bee Gees đều viết về tình yêu, tình bạn nhưng riêng bài này lại đề cập đến một câu chuyện rất khác.
MỎI MỆT
Mộc Nhân dịch (1)
"Fatigue", from "A Village Life" by Louise Glück (2)
Ông ấy ngủ suốt mùa đông.
Rồi thức dậy, cạo râu –
mất nhiều thời gian để tuốt lại vẻ đàn ông
khuôn mặt ông trong gương râu ria.
Bài thơ “Burning Leaves” (Đốt lá), trong tập “A Village Life” của Louise Glück thể hiện chủ đề sự sống và cái chết – là chủ đề quen thuộc trong thơ bà. Thông qua việc người nông dân đốt lá khô sau mỗi vụ mùa, tác giả nói đến cái chết cũng là một phần tất yếu của sự sống. Thậm chí đôi khi chúng ta cần phải thúc đẩy nó bởi cái chết cũng có ý nghĩa và vẻ đẹp riêng.
Bài thơ “Bats” (Những con Dơi), trong tập “A Village Life” của Louise Glück (1) là bài thơ văn xuôi, bà mượn lời độc thoại của Dơi để nói về cách quan sát thế giới. Trải nghiệm của Dơi (qua lời tác giả) đúc kết từ đời sống về đêm – dù có nhiều giới hạn và ít tín hiệu nhưng bằng cách nhìn thấu thị, nó có thể di chuyển, kiếm sống dễ dàng.
Mộc Nhân
“Ngôi nhà của chúng ta là một
bảo tàng, để nhắc nhở cách chúng ta đến, duy trì, lý do khởi sự một nơi mới từ
những điều chúng ta đã học và mang theo ở nơi cũ.” (Our home is a museum, to
remind us of how we came, hold on, why to start and begin a new place from what
we had learned and carried from the old) - Lois Lowry
Bài hát "You Should Be Dancing" của Bee Gees trích từ album Children of the World – 1976 của nhóm. Đĩa đơn của nó đạt vị trí đầu trong suốt 1 tuần sau phát khi hát hành trên bảng xếp hạng Billboard Hot 100 của Mỹ và vị trí top ở nhiều Charts khác như: Hot Dance Club Play, UK Singles Chart, Billboard Soul, Dance Chart…
"Jive Talkin'" là bài hát của ban nhạc Bee Gees, được phát hành dưới dạng đĩa đơn vào 1975, sau đó đưa vào album Main Course cùng năm và nhạc phim Saturday Night Fever - 1977. Bài hát đạt vị trí số một trên Billboard Hot 100 của Mỹ và lọt vào top 5 trên Bảng xếp hạng của Anh vào năm 1975.
Mộc Nhân
Tôi dán mắt vào những lọn tóc xoăn
trên khuôn mặt em _ trong buổi chiều khao khát
thỏa mãn hay thất bại của tôi vướng nơi đó
không lối ra
và có vẻ không cần tìm lối ra.
Bản nhạc "Who'll Stop the Rain" do nhạc sĩ Mỹ John Fogerty sáng tác và ban nhạc Rock Creedence Clearwater Revival (CCR) thu âm lần đầu cho album Cosmo's Factory (1970). Đĩa đơn của bài hát đạt vị trí số 2 trên bảng xếp hạng BillBoard của Mỹ 1970. Năm 2004, Rolling Stone xếp hạng bài hát này ở vị trí số 188/ 500 trong "Greatest songs of all time” (Những bài hát hay nhất mọi thời đại).
EM LÀ BÀI THƠ CỦA ANH
Mộc Nhân dịch (1)
YOU ARE MY POEM - by Mahtab Bangalee (2)
Cho anh vài ký tự
Anh sẽ tạo ra từ
Cho anh một vài từ
Anh sẽ viết câu thơ
Trích chương XXII – Hồi ký Nguyễn Đăng Mạnh
Tôi không nhớ rõ đã quen
Dương Thu Hương từ bao giờ. Có lẽ từ hồi chị học Trường viết văn Nguyễn Du
chăng (1981)?. Tôi được mời dạy trường này mấy khoá đầu. Dương Thu Hương học
khoá một cùng với Ngô Thị Kim Cúc, Lâm Thị Mỹ Dạ, Lê Thị Mây, Hữu Thỉnh, Chu
Lai, Nguyễn Khắc Trường… Hôm làm lễ bế giảng, chị mặc áo dài trắng, khoác tay
tôi cho Hoàng Kim Đáng chụp, ấy là năm 1982.
“In the beginning was the Word” (Khởi thủy là Lời)
MN: Từ ngữ là tất cả những gì chúng ta có (Words are all we have). Chúng có thể
khơi dậy sự tức giận hoặc tình thương, chúng có thể đưa mọi người lại gần nhau
hoặc chia rẽ họ, chúng có thể bảo vệ sự thật hoặc nuôi dưỡng lời nói dối...
Chúng ta sử dụng từ ngữ để lưu giữ lịch sử, mô tả tự nhiên, giao tiếp và gợi lên những viễn
cảnh, những điều chỉ tồn tại trong tưởng tượng…
Mộc Nhân
 |
| Đồi sim trên núi Bằng Am |
1.
buổi sáng phấn khích trên đỉnh núi
tôi phơi tình yêu trên vách đá
hong lời ngọt ngào trên khóm lá
nhẩm một khúc nhạc theo đám mây
và mơ hồ tinh phách tỏa ra từ những vòm cây
"Raindrops Keep Fallin' on My Head" là một bài hát do Burt Bacharach và Hal David sáng tác cho bộ phim Butch Cassidy and the Sundance Kid (Tướng cướp Butch Cassidy và Sundance Kid – Bản dịch cho tựa phim này là Những tên cướp siêu hạng) – loại phim Western Cowboy, năm 1969. Lời bài hát đầy lạc quan mô tả một người vượt qua những rắc rối của mình bằng cách nhận ra rằng "không lâu nữa hạnh phúc sẽ đến chào đón tôi".
Mộc Nhân
Cuối cùng thì sau cơn bạo bệnh
em nằm hồi sinh trong im lặng
cơ thể hằn lõm vào nệm giường
giống như lớp đất bề mặt
theo thời gian áp lực vào bùn, thảm mùn bên dưới nó
THÁNG
Mộc Nhân dịch từ nguyên tác (1)
“The Months” - by Sara Coleridge (2)
Tháng Giêng mang theo tuyết
Làm đôi chân sáng ngời
Mộc Nhân
Đọc "Bàn tay mưa" – tập thơ, Nguyễn Chiến, Nxb Văn Học, 2024.
Nguyễn Chiến sinh năm 1956, quê quán: Vĩnh Điện, Thị xã Điện Bàn, Quảng Nam. Nghề nghiệp: giáo viên ngữ văn Trung học. Hội viên Hội VHNT Quảng Nam. Đã xuất bản: Hạt sương khi nắng lên (thơ, Nxb Văn học, 2012), Như cỏ dại như lá úa như cây xanh (thơ in chung, Nxb Văn học, 2015), Bàn tay mưa (thơ, Nxb Văn học, 2024).
MN: Sức mạnh của sự im lặng đôi khi bị đánh giá thấp. Nhiều người coi sự im lặng chỉ là sự trống rỗng, là vắng mặt tiếng ồn, hoặc thậm chí là dấu hiệu của sự thụ động hoặc yếu đuối. Nhưng giống như những khoảng dừng trong một bài hát tạo nên âm nhạc, những khoảnh khắc tĩnh lặng của chúng ta ảnh hưởng sâu sắc đến cách người khác nhìn nhận về mình. Bằng cách kìm nén và vô ngôn, chúng ta kích hoạt một bức tranh tích cực hơn là lời nói có thể làm được.
Mộc Nhân
Bên kia những ngọn núi
cỏ cây đang đợi tôi
nơi định mệnh nằm trong sự tĩnh lặng sâu thẳm của đất
ở đó tôi sẽ tìm thấy kho báu
là tình yêu vĩnh cửu trú ngụ trong những cánh rừng
Lê Đức Thịnh
“Những ngọn núi là tượng đài bất diệt của trái đất” (Mountains
are earth’s undecaying monuments) – Nathaniel Hawthorne.
bình minh nhìn chằm chặp vào khuôn mặt
khi chúng tôi lên đỉnh dốc Bằng Am
trước mắt là mây và vách đá
nhìn xuống những bãi bồi Đại Hồng
quốc lộ và cầu Hà Nha như cây thước gác qua Vu Gia
Mộc Nhân
Trong hầu hết các tự điển tiếng Việt đều giải nghĩa “mục đồng” là trẻ chăn trâu bò (mục: trâu bò, rộng hơn là gia súc; đồng: đứa trẻ); có sách còn chua thêm rành rẽ: đây là từ cũ, hay dùng trong văn chương. Ngày nay, người ta hay gọi vui là “trẻ trâu”; về nghĩa là tương đồng tuy nhiên ba từ này khác nhau về sắc thái ý nghĩa: (a) mục đồng: mang sắc thái trang trọng; (b) trẻ chăn trâu: mang sắc thái bình thường, trung tính; (c) trẻ trâu: mang sắc thái suồng sả, coi thường, diễu cợt – có khi là vui đùa. Tùy theo ngữ cảnh hay sân si hoặc nhã hứng mà người ta tùy nghi nhả chữ.
Trích chương XVII – Hồi ký Nguyễn Đăng Mạnh
Tôi quen Thanh Tịnh từ hồi làm Tổng
tập văn học Việt Nam, tập 30A, 30B. Tôi tuyển một số truyện ngắn của ông
trong tập Quê mẹ. Ông cứ cám ơn tôi
mãi về chuyện này. (Năm 1982, Thanh Tịnh tặng tôi tập thơ của ông. Ông ghi lời
đề tặng: “Kính tặng anh Nguyễn Đăng Mạnh quý mến với lòng biết ơn chân thành”).
Thực ra đó là do chất lượng các tác phẩm của ông. Tôi rất thích tập truyện Quê mẹ. Ông viết rất hay về những người
đàn bà nhà quê hiền lành, chất phác ở một vùng sông nước miền Trung. Văn của
ông thường ẩn dấu một nụ cười hóm hỉnh kín đáo và rất nhân hậu.
Mộc Nhân
Bài đã đăng trên Tc Đất Quảng số 235, tháng 7/2024
Dường như càng ngày càng có nhiều người chọn/ xem việc đi bộ, chạy bộ là một cách để thư giãn và cải thiện sức khỏe. Vậy, riêng với các nhà văn, liệu việc đi bộ có ảnh hưởng, tác động gì đến hoạt động sáng tác nói chung và chất lượng sáng tạo tác phẩm nói riêng hay không? Đây có vẻ là một câu hỏi hơi kỳ khôi nhưng lại khá thú vị.
