Radium là một nguyên tố hóa học (Radi) được hai vợ chồng nhà bác học Marie Curie và Pierre Curie tìm ra vào năm 1898. Nó có tính phóng xạ cao, có ích lợi trong y khoa nhưng cực kỳ nguy hiểm có thể gây ra những ảnh hưởng xấu tới sức khỏe hoặc tử vong.
Bài thơ “Radium” không
nói về điều đó như cách chúng ta thường thấy. Nó là dòng tự sự về nghị lực, vượt
qua khó khăn ẩn chứa trong gia đình do chất phóng xạ gây ra; là sự tự làm dịu bản
thân trước nghịch cảnh. (1)
 |
| Bức tranh "I dreamed" (nói về tác hại của Radium) do họa sĩ Arthur M. Sackler vẽ, trưng bày trong bảo tàng Harvard University |
RADIUM - Louise Glück
Bài thơ này trích trong tập thơ "The Seven Ages" (2001) của Louise Glück (2).
Bản dịch Mộc Nhân (3)
Khi mùa hè kết thúc, em gái tôi đến trường.
Không còn ở nhà với lũ chó, rình bắt kịp chúng.
Không còn nữa ở nhà chơi với mẹ.
Em đã lớn, có thể gia nhập hội lái xe.
Không ai muốn ở trong nhà. Cuộc đời thực
là thế giới: bạn đã phát hiện ra phóng xạ,
bạn khiêu vũ như nữ hoàng thiên nga.
Không có gì giải thích với mẹ tôi.
Không có gì giải thích cả
Hãy gạt chuyện radium sang một bên vì cuối cùng bạn đã nhận ra
Nó thú vị hơn là thu dọn giường chiếu
Đối với những đứa trẻ như em gái tôi và tôi.
Em gái tôi ngắm cỏ cây;
những chiếc lá không thể mọc ra đủ nhanh.
Em ấy tiếp tục hỏi
Trời vào thu chưa, đã lạnh chưa?
Nhưng trời vẫn là mùa hè.
Tôi nằm trên giường, nghe em gái tôi thở.
Tôi có thể thấy mái tóc vàng của em dưới ánh trăng;
dưới tấm khăn trải giường màu trắng,
hình hài của em thật nhỏ nhắn.
Và trên chiếc bàn, tôi có thể thấy cuốn sổ mới của mình.
Nó giống như bộ não của tôi: trong veo, vô nhiễm
Trong sáu tháng, những gì đã viết ra đều có trong đầu tôi.
Tôi nhìn một bên khuôn mặt em vùi vào con gấu nhồi bông
Em đã được lưu giữ trong tâm trí tôi, như một ký ức,
như sự thật trong một cuốn sách.
Tôi không muốn ngủ.
Tôi không bao giờ muốn ngủ trong những ngày này.
Để rồi không muốn dậy.
Tôi không muốn những chiếc lá trở mình,
những buổi chiều chuyển sang chạng vạng.
Tôi không cần yêu bộ đồ mới, cuốn sổ của mình.
Tôi biết chúng là gì: mua chuộc, phân tâm
Giống như sự vui nhộn của trường học
sự thật là thời gian trôi theo một hướng,
giống như sóng dâng lên nhà cửa, làng mạc
Tôi bật đèn, đánh thức em gái tôi.
Tôi muốn bố mẹ tôi tỉnh táo và cảnh giác;
Tôi muốn chúng thôi lừa dối.
Nhưng không ai thức giấc.
Tôi ngồi dậy đọc thần thoại Hy Lạp trong ánh đèn ngủ.
Những đêm lạnh, lá rơi.
Em gái tôi mệt mỏi đi học, em nhớ nhà.
Nhưng quá muộn để quay lại, để dừng lại.
Mùa hè qua, những đêm tối.
Chú chó phủ áo ấm để đi ra ngoài.
Rồi mùa thu qua, năm tháng trôi qua.
Chúng tôi đã thay đổi, chúng tôi lớn
lên.
Nhưng đó không phải là điều bạn quyết
định được
Có gì đó đã xảy ra,
cái gì đó bạn không thể kiểm soát.
Thời gian đã trôi qua. Thời gian đã mang theo chúng tôi
ngày càng nhanh hơn về phía cửa phòng thí nghiệm,
và rồi sau cánh cửa là vực thẳm, bóng tối.
Mẹ tôi khuấy súp. Những củ hành,
như một phép lạ, biến thành một mảng khoai tây.
--------
Chú thích:
(1). Bài thơ “Radium” của Louise Glück nói về ký ức từ cuộc sống gia đình – đề tài quen thuộc trong phần lớn tác phẩm của bà. Nhan đề “Radium” chắc chắn gợi cho chúng ta những điều kinh hoàng về chất phóng xạ có tác hại kinh khủng đến sức khỏe, thể chất đối với con người theo cách chúng ta thường gặp. Tuy nhiên, bài thơ không nói về điều đó như cách chúng ta thường thấy. Nó là dòng tự sự về nghị lực, vượt qua khó khăn ẩn chứa trong gia đình; là sự tự làm dịu bản thân trước nghịch cảnh. Trong bài thơ, người kể chuyện là người chị gái quan sát, trông coi cô em gái vào cuối mùa hè với trạng thái bình tĩnh, nhượng bộ, đón nhận. Thời gian mang theo trải nghiệm của những đứa trẻ vào tuổi trưởng thành – “nhưng đó không phải là điều bạn quyết định được/ Có gì đó đã xảy ra/ cái gì đó bạn không thể kiểm soát” (But it wasn't something you decided to do/ it was something that happened/ something you couldn't control)… cho đến khi chúng hiểu ra rằng radium biến “Những củ hành như một phép lạ/ trở thành một mảng khoai tây” (The onions by a miracle/ became part of the potatoes). Dẫu vậy “Em đã được lưu giữ trong tâm trí tôi như một ký ức/ như sự thật trong một cuốn sách” (She was being stored in my head, as memory/ like facts in a book).
(2). Tập thơ "The Seven Ages" được Glück viết trong khoảng thời gian mười tuần vào mùa hè năm 1999 và xuất bản năm 2001. Giọng thơ mạnh mẽ, có vẻ đẹp khắc khổ và có tầm nhìn xa đã làm nên dấu ấn của bạn đọc về thơ bà. Những bài thơ trong tập này nói về những nhận thức không hề nao núng trước cuộc đời. Nhiều bài thơ trong bộ sưu tập này mang những nét quen thuộc của tác phẩm trước đó của Glück với các chủ đề về thiên nhiên, mượn những câu chuyện cổ điển để giải thích các hiện tượng của thế giới hoặc sử dụng trí tưởng tượng bổ sung cho cả chủ nghĩa kinh nghiệm và truyền thống trong những bài thơ. Nhiều bài thơ trong tập này sống trong cảnh giới của những giấc mơ, quay ngược thời gian về một quá khứ không thể khôi phục được và hướng tới một tương lai chưa được thực hiện: "Trái đất mang đến cho tôi giấc mơ / Trong giấc mơ tôi sở hữu nó" (Earth was given to me in a dream/ In a dream I possessed it).
(3). Nguồn nguyên tác: Tại đây
-----------------
* Dịch và chú thích bởi Mộc Nhân
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét