Tập thơ “Wild Iris” (Diên vĩ hoang dã) của Louise Glück có 54 bài độc thoại mà người nói bao gồm người làm vườn, các loài hoa, lời Chúa Trời hay các vị thần. Theo đánh giá của các nhà phê bình, đây là cuốn thơ hay nhất của bà, nó xứng đáng đoạt giải Pulitzer và giải William Carlos Williams của Hiệp hội thơ ca Mỹ.
 |
| Bức tranh sơn dầu "Cây sung" (fig tree) của Kristen Olson |
Mỗi bài thơ
trong tập mang những thông điệp khác nhau, những kiến thức khác nhau về thế giới,
đôi khi mâu thuẫn gay gắt với nhau, và không dễ để phân biệt các ngôi độc thoại.
Bài thơ chỉ có độc thoại, không có người dẫn chuyện, không kết luận vấn đề đặt
ra mà chỉ để bạn đọc tự chiêm nghiệm theo trải nghiệm của mình – từ đời sống đến
thơ ca Louise Glück.
Thời gian và
không gian làm nền cho độc thoại từ sáng đến đêm, từ xuân đến đông, từ sinh đến
tử với các trạng thái: vẻ đẹp và bi kịch, sống và chết, căm giận và yêu thương,
đau buồn và niềm vui luôn song hành, được thể hiện qua phong cách ngôn ngữ tinh
tế, đầy chất phân tâm.
Ngôn từ thơ của
Louise Glück giản dị nhưng nội hàm khốc liệt đến mức khiến tôi sợ hãi hoặc gợi
cảm xúc, suy nghĩ. Ngay cả những cái mềm mại nhất tôi cũng phải tiếp cận ngoài
tầm nhìn ngoại vi của mình. Nó giúp tôi phát triển năng lực thi ca một cách chậm
rãi, sâu sắc, có tác động và trở thành một nguồn ảnh hưởng lớn mặc dù tôi không
nhận ra điều đó rõ ràng nhưng tôi biết nó đang như thế.
Tôi đã quen
thuộc với Glück qua dịch và viết tiểu luận về thơ bà hơn 100 bài. Với sự tích tụ
những trải nghiệm qua ngôn ngữ thi ca đầy nội lực của bà, tôi đã tìm ra một khe
cửa từ thơ ca Louise Glück cho trí tưởng của mình len vào.
Bài thơ “Vespers
- Once I Believed In You” - Louise Glück mà tôi chia sẻ dưới đây nằm trong tập “Wild
Iris” mà tôi đang nỗ lực hoàn thành bản dịch trọn tập thơ này. Với tôi, ngoài
việc dịch, tôi luôn cố gắng tìm hiểu những thông điệp, nội dung, ý nghĩa mà bài
thơ thể hiện nhằm chia sẻ với bạn – mục đích không gì khác hơn là rút ngắn khoảng
cách tiếp cận thi ca với một tác giả lớn và đó cũng là cách chúng ta rèn luyện
cho mình những thao tác tư duy trong cảm nhận, phê bình.
Bài thơ này là
lời của người làm vườn (đại từ I – con, tôi) độc thoại với Chúa (đại từ You – Ngài, Chúa) về việc đã nghe theo lời Chúa trồng cây sung (fig) (1) trên một vùng đất không
phù hợp với nó. Tuy nhiên người nói vẫn có niềm tin vào lời khuyên của Chúa,
tin vào bản năng sống và sự thích nghi của cây.
KINH CHIỀU (TÔI ĐÃ TIN NGÀI) (2)
Mộc Nhân dịch
Nguyên tác: “Vespers - Once I Believed In You” – from “Wild Iris”, by Louise Glück (3)
Con đã tin ngài; trồng cây sung
Nơi đây, Vermont, vùng quê không có mùa hè
Đó là một phép thử:
Nếu cây sống, nghĩa là ngài hiện hữu
Theo logic này, ngài không hiện hữu
Hoặc chỉ hiện hữu ở nơi khí hậu ôn đới
Như Sicily, Mexico hoặc California ấm áp
Ở đó có cây mơ khác thường và cây đào thanh nhã
Có lẽ, chúng trông thấy ngài ở Sicily,
Còn ở đây, chúng con hầu như chưa hề thấy
lai quần của ngài. Con phải nghiêm khắc với mình
để có thể chia sẻ vụ cà chua với ngài John và Noah.
Nếu có công lý ở thế giới nào khác,
Người như con, bản năng sống khổ hạnh mạnh mẽ
nên nhận lãnh mọi thứ, mọi khát vọng, tham lam
Ca tụng ngài. Không ai ca tụng nhiệt tình hơn con,
với ao ước giảm bớt đau khổ, diệt dục
Nên chẳng ai xứng đáng hơn con
được ngồi bên tay phải cạnh ngài,
nếu công lý có thật
cây sung sẽ sống mãi
mà chẳng cần đi nơi đâu. (4)
-------------------------
(1). Fig: theo từ điển là cây sung hoặc cây vả. Trong kinh thánh John, cây sung (vả) còn mang ý nghĩa ẩn dụ nói về sự thích nghi trong các bối cảnh. Đồng thời nó cũng là biểu tượng của dân tộc Israel. Điều này không chắc chắn, tuy nhiên người ta dựa vào câu của Chúa trong Cựu Ước: "Ta đã gặp Y-sơ-ra-ên, như gặp trái nho trong đồng vắng; ta đã thấy tổ phụ các ngươi như trái chín đầu trên cây vả tơ (Ô-sê 9:10).
(2). Trong tập thơ “Wild Iris” có 10 bài Vesper nên người dịch phân biệt các bài bằng cách thêm vào câu thơ đầu ở mỗi bài.
(3). Toàn bộ các bài đã dịch trong tập "Wild Iris": tại đây
(4). Text Available Here
* Dịch và chú thích bởi Mộc Nhân
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét