Mộc Nhân – ghi chép
Vào lúc 13g CEST (18 giờ Việt Nam) ngày 05/10/2023, Viện Hàn lâm Khoa học Hoàng gia Thụy Điển đã công bố giải Nobel Văn học 2023 thuộc về tác giả người Na Uy, Jon Fosse “Vì những vở kịch và văn xuôi đầy mới mẻ đã lên tiếng cho điều không thể nói được” (for his innovative plays and prose which give voice to the unsayable).
Các tác phẩm đồ sộ của kịch
tác gia Jon Fosse được viết bằng tiếng Nynorsk của Na Uy và trải dài trên nhiều
thể loại, bao gồm: kịch, tiểu thuyết, thơ, tiểu luận, sách thiếu nhi và dịch
thuật. Ông hiện là một trong những nhà viết kịch với tác phẩm được biểu diễn rộng
rãi nhất trên thế giới; ngoài ra, những tác phẩm văn xuôi của ông cũng ngày
càng được công nhận.
***
Ban giám khảo Nobel Văn học 2023 ít đề cập đến thơ ca Jon Fosse, tuy nhiên theo trải nghiệm đọc của tôi, thơ Jon Fosse thiên về hướng nội, nội dung mang sức hấp dẫn của chủ nghĩa nhân văn cơ bản, yếu tố trữ tình nhiều hơn tự sự (Louise Gluck – Nobel Văn học 2020 thì ngược lại) về hình thức thì mới mẻ trong cấu trúc và giản dị trong ngôn từ.
***
Tóm tắt những ý
chính về sự sáng tạo, mới mẻ trong các tác phẩm đồ sộ của Jon Fosse:
1. Về kịch:
- Nội dung nổi loạn được thể hiện qua các chủ đề: tự tử, sợ hãi và sự ghen tị tột độ… trong hầu hết các vở kịch
- Giảm thiểu ngôn ngữ và
hành động kịch tính, thể hiện những cảm xúc mạnh mẽ nhất của con người bằng những
thuật ngữ, cụm từ đơn giản nhất trong đời sống hàng ngày.
- Sử dụng hình ảnh và biểu tượng trong các vở kịch một cách rõ ràng.
2. Về văn xuôi:
- Mang lại khả năng tiếp
cận sâu sắc, gần gũi với thần thánh nhưng hài hước, mạnh dạn chạm vào những tổn thương của con người để mang đến cho họ những trải nghiệm xúc cảm mới.
- Những câu chuyện tàn khốc về tình yêu và bạo lực với những ám chỉ mạnh mẽ liên quan đến Kinh thánh.
- Dũng cảm trong việc cởi
mở với những bất ổn và lo lắng của cuộc sống hàng ngày nằm đằng sau những giá
trị đặc biệt đã được công nhận.
- Một cuốn tiểu thuyết dài 1250 trang nhưng được viết dưới dạng độc thoại, trong đó một nghệ sĩ lớn tuổi nói với chính mình như nói với một người khác. Tác phẩm tiến triển dường như vô tận và không có ngắt câu, nhưng được kết nối với nhau bằng sự lặp lại, chủ đề lặp đi lặp lại và khoảng thời gian cố định là bảy ngày. Mỗi phần của nó đều mở đầu bằng cùng một cụm từ và kết thúc bằng cùng một lời cầu nguyện với Chúa.
3. Về thơ:
- Thơ Jon Fosse thiên về hướng nội, gần với tinh thần Phương Đông và các màu sắc tôn giáo.
- Nội dung mang sức hấp dẫn của chủ nghĩa nhân văn cơ bản.
- Yếu tố trữ tình đậm chất trong ý thơ. Ngôn ngữ trữ tình luôn là nguồn tài nguyên tuyệt vời trong sáng tác, nó chứng tỏ vai trò quan trọng của thơ đối với ông trong nhiều năm qua trong việc tạo cơ sở cho cách diễn đạt và ý thức về sử dụng ngôn ngữ.
(Tóm tắt theo bài phát biểu của ngài Anders
Olsson, Chủ tịch Ủy ban Nobel, Viện Hàn lâm Thụy Điển)
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét