2.323. MISSA IN TEMPORE BELLI – by Boris Khersonsky

  LTS: Ngày 24 tháng 2 năm 2022, quân đội Nga do Putin điều động đã xâm lược Ukraine trong cái gọi là “Chiến tranh đặc biệt”. Nhiều nhà văn nhà thơ Ukraine đã dùng ngòi bút của mình để lên án hoặc bày tỏ sự bất bình về cuộc chiến này.

Chân dung nhà thơ Boris Khersonsky

  Boris Khersonsky (1), một trong những nhà thơ nổi tiếng nhất của Ukraine, đã đăng bài “Missa in tempore belli” (2) trên Facebook của ông với lời dẫn: “Bài thơ này được viết vào năm 2014 để tưởng nhớ về thời điểm Nga xâm chiếm Crime, nay tôi đăng lặp lại trạng thái này”.

Bài này nằm trong chủ đề “Ukrainian Poems of War” trên trang Los Angeles Review of Books. Và để thể hiện thái độ cá nhân về cuộc chiến bảo vệ tổ quốc của nhân dân Ukraine, trên trang của mình, tôi gắn thẻ StandWithUkraine (3) cho tất cả các bài thơ về đề tài này. 

Bài thơ này được nhà thơ Mỹ Martha M. F. Kelly dịch từ tiếng Nga sang tiếng Anh. Tôi dịch lại theo bản Anh ngữ.

* Vài lời thưa của người dịch: Do bài thơ khá dài nên tôi không đăng phần Anh ngữ được dịch từ tiếng Nga mà chỉ tích hợp đường dẫn để bạn tùy nghi đối chiếu. Và để hiểu bài thơ này, bạn nên đọc kỹ phần chú thích bên dưới. Chắc chắn một điều là do khác biệt về văn hóa cũng như độ hiểu biết ngôn ngữ, ngoại ngữ, văn học, xã hội học hạn chế nên bản dịch và chú thích sẽ có chỗ không làm bạn hài lòng – xin bạn góp ý vào cửa sổ “Nhận xét” cuối bài đăng. Chân thành cảm ơn bạn đã theo dõi trang của tôi.

SỰ KHỦNG KHIẾP CỦA THỜI CHIẾN

Bản dịch: Mộc Nhân

 

1. Phúc âm

Xin Chúa hãy thương xót chúng con

Nếu Người vì chúng con, ai có thể chống lại chúng con?

Xin Chúa hãy thương xót chúng con

Nhất là khi giờ của chúng con đã điểm

Xin Chúa hãy thương xót chúng con

Nhất là trong những ngày chiến tranh

Xin Chúa hãy thương xót chúng con

Xin Ki-tô hãy thương xót chúng con

Xin Chúa hãy thương xót chúng con

 

2. Vinh danh

Vinh quang Thiên Chúa trên cao

Bình an dưới thế cho người thiện tâm

Vinh quang Thiên Chúa trên cao

Kỳ diệu thay việc làm của Ngài!

Vinh quang Thiên Chúa trên cao, và dưới mặt đất

Vinh quang Thiên Chúa trên cao

Đừng có chiến tranh, nỗi lo, người lính, chim sơn ca!

Vinh quang Thiên Chúa trên cao, và dưới mặt đất

- Hãy giang rộng cánh tay những hình hài bị vùi dập,

Loài người thật xấu xa.

Họ đã vậy và sẽ luôn như vậy.

Chúng ta ca ngợi người lính nơi tuyến đầu

Chúng ta cầu nguyện cho người lính hướng lưỡi vào kẻ thù,

Chúng tôi nghiêng mình lúc hấp hối của bạn

Chúa đôi khi tàn nhẫn, nhưng vẫn tốt hơn bọn quân vương.

Chúng tôi chúc phúc cho ngài, thưa Đại tướng,

Chúng tôi tôn vinh ngài, thưa Tổng thống,

Các ngài đã làm chúng tôi mù lòa

Chúa giáng cái chết xuống đầu các người?

"Vâng thưa ngài!" Đại tướng nói, đưa tay chào.

Ông ta đã tuyên thệ phục tùng sa hoàng thân yêu

Nhưng sa hoàng thân yêu của ông đã bay lên trên một cành cây và kêu lên, "Cocka-doodle-doo!"

Ông ta có một chiếc lược bằng vàng, và một cây gậy nữa.

Hãy tôn vinh Chúa ở nơi cao nhất,

Xin đừng để chuyện gì xảy ra ở đây.

Viên đạn là một kẻ ngốc, lưỡi lê là một cậu bé ngoan,

Khi đánh nhau - một đứa bé cũng không biết sợ.

Xin hãy tôn vinh Chúa Cha và Thánh Thần

Amen.

Xin hãy tôn vinh Chúa Cha và Thánh Thần

Amen.

 

3. Đức tin

Tôi tin rằng Chúa chỉ là vị thánh cô đơn

Ngài là Chúa của riêng mình.

Ngài tạo ra sự bình an cho mình

Ngài là ánh sáng mà thế giới được chiếu sáng,

Và khi lá cờ chiến trận tng bay, Ngài là Gió

Ngài là tên lửa bay ra từ các hố đen

Thế giới vô hình tấn công thế giới hữu hình

Tôi tin rằng trong Christ, Chúa đã khiến cho hình hài

bị đóng đinh trên thập tự giá, trong điêu khắc và trên vải,

bên ngoài thời gian và trong thời gian, bên ngoài không gian và trên một ngọn đồi, giữa hai tên trộm đối mặt nhau.

Nếu cuộc đời là biển cả, thì Đấng Christ đứng đầu mũi và chèo lái con tàu vũ trụ.

Một con tàu với hàng trăm nghìn khẩu đại bác.

Tôi lo nó có thể cập bến thiên đường.

Chúa nói, "Ta không mang lại hòa bình, nhưng mang theo thanh gươm, và với nó, cơ hội được nằm chết trên trái đất, nhưng khi hồi âm vang lên trên át chủ bài của tổng lãnh thiên thần, những nấm mồ sẽ mở ra ngay.

Và những bộ xương sẽ xuất hiện và trước mắt chúng ta, chúng sẽ phát triển cơ bắp và sau đó là một lớp da, và chúng sẽ bước ra chiến trường trong cơn mê sảng, mãi mãi đối mặt thời tiết khắc nghiệt, với các chiến hào, với các hàng rào chằng chịt, nơi một khi chúng nằm cạnh nhau, làm thức ăn cho bọn chấy.

Và những con chấy phát triển to như những con bò mắc bệnh thương hàn trong nông trang, và những chiếc xe tăng chạy ầm ầm tốt như những chiếc máy kéo bọc thép xuống các luống đất."

 

4. Thánh địa

Hỡi các Thánh Thần, Chúa Trời, Chúa quyền năng!

Nói cách khác – Chúa là chủ thiên đường, chủ của các ngọn đèn trời!

Bạn đã kéo binh gây chiến với chúng tôi, bạn đã nắm giữ cổ họng kẻ thù.

Bạn đã đổ đầy đất và trời cùng với vinh quang của bạn như một cái bình đựng rượu.

Bạn làm trái đất đảo lộn.

Hãy tin Chúa ở ngôi cao nhất! Chúng tôi sẽ gặp bạn ở cõi sau.

 

5. Phước đức

Phúc thay ai nhân danh Chúa mà đến trong sự vinh hiển

và thời gian đáng sợ, thời gian của những rắc rối, thời gian của chiến tranh,

ban phước cho những người đi bộ từng hàng, mỗi người sẽ là một anh hùng,

sinh tồn ba và vào mặt đất mà họ đi.

Và một lần nữa - Hosannah ở vị trí cao nhất! Hosannah trên cao!

Càng vào sâu trong trận chiến, càng có ít anh hùng bị bỏ lại phía sau.

6. Con Chiên

Chiên con của Chúa, người đã giải thoát nhân loại khỏi cạm bẫy chết người,

Chiên con của Chúa, người đã gánh lấy tội lỗi của chúng ta,

Chiên con của Chúa, người đã đếm và tha thứ cho mọi sai lầm,

Chiên con của Chúa, xin thương xót tất cả chúng con.

Chiên con của Chúa, Con của Cha, Ánh sáng sự thật,

Chiên con của Chúa, Vị cứu tinh của các chòm sao, hành tinh và các vì sao trên bầu trời,

Chiên con của Chúa, Đấng ngự trị biểu tượng của bạn,

Chiên con của Chúa, xin thương xót chúng con.

Chiên con của Chúa, con cừu nhỏ nằm trên bàn thờ, thời kỳ chiến tranh đã đến. Những tàn than bừng lên từ đất.

Xin ban cho chúng con sự bình an, chúng tôi đang ở trong ngọn lửa vĩnh cửu.

Người ta nói, "Chúng ta lại bắt đầu chiến tranh."

Xin ban cho chúng con bình an. Amen.

                      ***

Nguyên tác Anh ngữ từ Martha M. F. Kelly - tại đây

------------------------------------

Chú thích:

 (1) Boris Khersonsky: sinh ra ở Chernivtsi năm 1950. Ông học y khoa ở Ivano-Frankivsk và Odessa. Ban đầu ông làm việc như một nhà thần kinh học, trước khi trở thành một nhà tâm lý học và bác sĩ tâm thần tại bệnh viện tâm thần Odessa và sau đó đảm nhận chức vụ chủ nhiệm khoa tâm lý học lâm sàng vào năm 1999. Vào thời Liên Xô, Khersonsky là một phần của phong trào Samizdat (Samizdat: nghĩa đen là "tự xuất bản" - đây là một hình thức hoạt động bất đồng chính kiến trên khắp Khối Xã hội chủ nghĩa trong đó các cá nhân sao chép các ấn phẩm tạm thời bị chính quyền kiểm duyệt và xuất bản ngầm, thường bằng chép tay và chuyển tay tài liệu vì thời đó hầu hết các máy đánh chữ và thiết bị in phải được chính quyền cho phép có thể dùng).

Sau khi Liên Xô sụp đổ, Khersonsky ra mắt 17 tuyển tập thơ và tiểu luận bằng tiếng Nga, và gần đây nhất là tiếng Ukraina. Được đánh giá rộng rãi là một trong những nhà thơ nói tiếng Nga nổi bật nhất của Ukraine. Khersonsky đã đoạt giải nhà thơ của Liên hoan thơ Kyiv Laurels (2008) và người nhận giải Brodsky Stipend (2008), Giải thưởng đặc biệt của Ban giám khảo tại Lễ hội Literaris về văn học Đông Âu (2010), và Giải thưởng Nga (2011).

Trong phần lớn sự nghiệp của mình, Khersonsky đã viết bằng tiếng Nga, nhưng trong những năm gần đây, ông, giống như các nhà văn Ukraine nói tiếng Nga khác, chuyển sang xuất bản bằng tiếng Ukraine. (Tham khảo nguồn)

(2) Bài thơ “Missa in tempore belli” xuất bản trong một tuyển tập cùng tên vào tháng 6 năm 2014. Ông viết: “Cuốn sách nhỏ này bao gồm những bài thơ được viết trong vài tháng qua dựa trên bối cảnh của những sự kiện bi thảm ở đất nước tôi - được viết với mức độ căng thẳng về cảm xúc mà tôi chưa từng trải qua trong một thời gian dài. Điều nghịch lý là cuốn sách đang được xuất bản ở Nga. Ngay cả đối với tôi, điều này chỉ là bằng chứng bổ sung rằng thơ có lãnh thổ riêng của nó, và lãnh thổ này là ngôn ngữ. Ngôn ngữ Nga sẽ tiếp tục tồn tại ở cả hai bên biên giới, và văn học sẽ là cầu nối gắn kết chúng ta ngay cả trong tình trạng khắc nghiệt ”.

“Missa in tempore belli” - xem chú thích (4) – được Khersonsky kết nối tiếng Nga với tiếng Latin trong xu hướng phục vụ Chính thống giáo Nga và đề cao Thiên Chúa. Bài thơ chuyển từ những khoảnh khắc kết hợp kỳ lạ đến những khoảnh khắc khó hiểu và rời rạc nhưng chứa đựng thông điệp: Hãy cầu nguyện cho tội ác của con người, hãy làm cho mọi người được nói chuyện cùng nhau ? Bài thơ của Khersonsky thể hiện niềm an ủi tinh thần bên cạnh nỗi đau buồn đang hoành hành trên đất nước cũng như trên thế giới.

(3) StandWithUkraine: tạm dịch sát cánh cùng Ukraine hoặc đứng bên cạnh Ukraine - là câu slogan (viết liền) do Đại sứ quán Ukraine nêu lên để kêu gọi các tổ chức, cùng các quốc gia trên thế giới ủng hộ nhân dân Ukraine trong cuộc chiến chống sự xâm lăng của Nga tháng 2/ 2022.

(4) “Missa in tempore belli” (tựa tiếng Anh Mass In Time of War – Sự khủng khiếp của thời chiến) nguyên gốc là nhan đề bản giao hưởng của nhà soạn nhạc người Áo Joseph Haydn (1732- 1809). Ông là một trong những nhà soạn nhạc xuất sắc của nền âm nhạc cổ điển, được giới chuyên môn gọi là "người cha của giao hưởng" và "cha đẻ của tứ tấu dây". Ông chuyên về  soạn nhạc cung đình và phục vụ cho gia đình quý tộc Eszterházy nên tách biệt với các nhà soạn nhạc và các xu hướng âm nhạc khác. Ông cũng là thầy dạy của Wolfgang Amadeus Mozart và của Ludwig van Beethoven.

Nội dung bản giao hưởng này là một bản Thánh lễ được đặt tên là Bản Thánh lễ số 10 cung Đô trưởng hoặc tên Paukenmesse được cử hành lần đầu tiên vào ngày 26 tháng 12 năm 1796, tại Nhà thờ Piarist của Maria Treu ở Vienna.

Haydn đã sáng tác bài hát này tại Eisenstadt vào tháng 8 năm 1796 khi nước Áo tổng động viên trong cuộc chiến tranh Châu Âu - quân đội Áo đang chống lại Pháp, Ý và Đức do trước nạn xâm lược của liên quân. Bản nhạc đã phản ánh tâm trạng bối rối của người Áo trong thời đại của mình cùng với lời tôn vinh, cầu nguyện hướng đến Thiên Chúa. 

Boris Khersonsky đã đặt lời cho bản giao hưởng này thành một bài thơ có 6 khổ - tương ứng với 6 tổ khúc của bản giao hưởng. Bài thơ có nhiều ý và câu khó hiểu nhưng chúng ta vẫn nhận ra thông điệp: cầu nguyện Chúa về những tội ác của con người, thể hiện niềm an ủi tinh thần bên cạnh nỗi đau buồn đang hoành hành trên đất nước cũng như trên thế giới.

* Thẻ : StandWithUkraine

-----------------

Dịch và chú thích bởi Mộc Nhân