Những bài thơ viết về các vấn đề ở vùng Trung Đông của Nye thường gây xúc động hơn những bài thơ khác bởi bà là người Mỹ nhập cư từ đất nước Palestine nên bà đưa ra những hiểu biết khá sâu sắc về vùng đất này.
Phố Via Dolorosa tại Thành cổ Jerusalem
được nhắc đến trong bài thơ
NHỮNG CON ĐƯỜNG
Mộc Nhân dịch
from "Streets", by Naomi Shihab Nie (*)
Một người đàn ông rời xa cõi đời
và những con đường nơi ông sống
trở nên ngắn hơn chút ít.
Để hiểu bài thơ này, bạn cần biết rằng Naomi Shihab Nye (1952) là người Mỹ gốc Ả Rập. Cha cô là người Palestine và mẹ là người Mỹ. Gia đình cô trước đó sống ở Palestine và đến năm 1948, khi nhà nước Israel được thành lập, họ trở thành người tị nạn ở Nakba. Cô sinh ra và lớn lên ở Mỹ; trở thành nhà thơ, biên tập viên, nhạc sĩ và tiểu thuyết gia có tên tuổi, được nhiều giải thưởng Văn học lớn tại Hoa Kỳ. (Reference)
.jpg)
Mộc Nhân dịch qua bản Anh ngữ “Hyde Park” (Công viên Hyde) do Alastair Campbell dịch từ bản tiếng Pháp Hyde Park của Jacques Prévert (1).
Mộc Nhân dịch qua bản Anh ngữ “It’s Like That” (Giống như thế) do Alastair Campbell dịch từ bản tiếng Pháp Et Voilà của Jacques Prévert.
Mộc Nhân dịch qua bản Anh ngữ “The wonder of Life” (Điều kỳ diệu của cuộc sống) do Alastair Campbell dịch từ bản tiếng Pháp Les prodiges de la liberté của Jacques Prévert.
Mộc Nhân dịch qua bản Anh ngữ “For You My Love” (Cho em tình tôi) do Alastair Campbell dịch từ bản tiếng Pháp Pour toi mon amour của Jacques Prévert.
Mộc Nhân dịch qua bản Anh ngữ “The Garden” (Khu vườn) do Alastair Campbell dịch từ bản tiếng Pháp Le Jardin của Jacques Prévert.
Mộc Nhân dịch
Bản Anh ngữ “Immense and Red” (Mênh mông và rực rỡ) do Alastair Campbell dịch từ bản tiếng Pháp Immense et rouge của Jacques Prévert (1).
 |
| Một góc Grand Palais des Champs-Élysées |
Mộc Nhân dịch từ tiểu luận “Pure Prose” (Văn xuôi thuần chất), của Damion Searls (June 9, 2015) - bàn về dịch tác phẩm của Jon Fosse từ tiếng Na Uy (1).
Tiếng Na Uy là ngôn ngữ
mà các nhà văn và dịch giả tiếng Anh dường như sẵn sàng học hỏi: James Joyce (2)
đã học nó để đọc Ibsen (3); Lydia Davis (4) học tiếng Na Uy để đọc Dag Solstad
(5); và tôi đã học nó để đọc Jon Fosse (6).
Mộc Nhân và nhóm bạn LSB
"Chết chính là sống với đất đai"
Nguyễn Anh Tuấn từ biệt chúng tôi về nơi chín suối – một quy luật sinh tử của đời sống. Điểm lại khoảng gần 40 năm chúng tôi chơi với nhau, có những góc kín chúng tôi chưa biết tới nhưng ở chỗ giao cắt tính cách để chúng tôi có thể cặp kè, giữ mối quan hệ thanh khí với nhau thì có thể thấy anh sống nhẹ nhàng, hơi hoang đàng, hơi quá thể mọi nhẽ, hơi khinh bạc mọi đường, hơi dấn thân mọi cuộc, hơi tài hoa và đôi khi hơi giỏi giang thông tuệ…
Mộc Nhân lược dịch từ bài báo “Louise Glück, 80, Nobel-Winning Poet Who Explored Trauma and Loss, Dies” (Louise Glück, 80 tuổi, Nhà thơ đoạt giải Nobel, người đã khám phá chấn thương và mất mát, đã qua đời) – trên tờ New York Time (1).
President Barack Obama presented Ms. Glück with
the National Humanities Medal in a White House ceremony
in September 2016
Điều gây ấn tượng mạnh nhất ở Prévert là sức mạnh của các sự kiện, sự việc nhỏ, các mẩu tin vặt, các câu chuyện đời thường... Những bài thơ của ông lấy cảm hứng từ những gì đích thân ông nhìn thấy, chạm vào, lắng nghe và thông thường nhất chỉ là những mô tả những gì giác quan của ông nắm bắt và thực sự đang tồn tại sống động trong cuộc sống một cách “nguyên thủy và trần trụi”...
* Hai bài thơ "Family Life" của Jacques Prévert.
Mộc Nhân
* Theo quan niệm phương Tây, Thứ 6 ngày 13 được cho là một ngày xui xẻo và mang lại những điều bất an. Điều này xuất phát từ nhiều câu chuyện xưa. Trong đó, theo Kinh thánh, thứ 6 là ngày mà Adam và Eva ăn phải trái cấm theo lời dụ dỗ của con rắn độc nên 2 người bị đày xuống trần gian. Ngoài ra, thứ 6 cũng là ngày mà Chúa Jesus bị tông đồ thứ 13 là Judas phản bội chỉ vì 13 đồng bạc khiến Chúa bị hành hình và đóng đinh lên thánh giá.
Mộc Nhân phỏng dịch bài này qua bản tiếng Anh “Song” (Bài hát) do Alastair Campbell chuyển ngữ từ bài “Chanson”, của Jacques Prévert.
Jacques Prévert, nhà thơ Pháp được đọc nhiều nhất chỉ sau Victor Hugo. Năm 1925, ông bắt đầu kết giao với những người theo chủ nghĩa siêu thực, trong đó có André Breton và Louis Aragon. Nhưng sau đó ông bị Breton "trục xuất" khỏi nhóm này vào năm 1930 vì "nghề nghiệp và tính cách". Ông đáp trả chuyện này bằng những bài thơ châm biếm nhằm vào Breton như “Death of a Gentleman” (Cái chết của một quý ông), “Attempt to Describe a Dinner of Heads in Paris – France” (Thử miêu tả bữa tối của những người đứng đầu ở Paris – Pháp)…
Thơ Jacques Prévert (1900 - 1977) có ngôn ngữ thơ hàm súc, ngắn gọn, dễ hiểu và đầy sắc thái trào lộng kiểu Pháp. Ông để lại cho đời những dấu ấn thơ ca sâu đậm với đủ thể loại thơ: thơ có vần, thơ tự do, thơ tự sự, trữ tình, thơ châm biếm, có bài rất ngắn (3 hoặc 4 câu), có bài dài trên 30 trang (La crosse en l’air / Gậy quyền chỉ lên trời). Ông ca ngợi tình yêu, thiên nhiên và đề cập đến các nội dung nhân văn, tự do. Một số tập thơ của ông: Paroles (Words – Lời nói - 1946), Spectacle (Cảnh tượng - 1951), La Pluie et le beau temps (Rain and Good Weather – Cơn mưa và tiết trời đẹp - 1955), Choses et autres (Things and Others - Điều này điều nọ - 1973)…
Jacques Prévert (1900 – 1977) là một nhà thơ và nhà biên kịch người Pháp. Những bài thơ của ông khá phổ biến trên thế giới. Khi bắt đầu sáng tác, Prévert nghiêng về khuynh hướng Siêu thực (Surrealist). Thơ ông được giảng dạy rộng rãi trong các trường học ở Pháp và thường xuyên xuất hiện trong các sách giáo khoa tiếng Pháp. Một số bài thơ nổi tiếng của Prévert: "Les feuilles mortes" (Autumn Leaves – Những chiếc lá mùa thu), "La Grasse matinée" (Sleeping in – Giấc ngủ sâu), "Les bruits de la nuit" (The sounds of the night - Âm thanh của đêm), "Chasse à l'enfant" (The hunt for the child – Đi tìm đứa trẻ)… đã được phổ nhạc với nhiều phiên bản trên toàn cầu. Thơ của Prévert được dịch ra nhiều thứ tiếng trên thế giới.
Bài thơ này của Heinrich Heine (1), có tự tiếng Đức “Die Unbekannte”, tựa tiếng Anh “The Unknow One” (Người không quen biết). Nội dung bài thơ vừa lãng mạn, vừa vui vẻ và mỉa mai. Nhân vật trữ tình mê đắm một người phụ nữ xinh đẹp, không quen nhưng hay gặp trong khu vườn Tuileries. Sau khi tìm hiểu, biết tên nàng là Laura, chàng đã thêm yêu say đắm, dẫu chỉ yêu qua cái tên – cái mà nhà thơ gọi là tình yêu thuần khiết (platonically), không cần ân ái tình dục (2).
Mộc Nhân – Thơ cho thiếu nhi
Một giấc mơ từng dệt nên bóng mát
Trong giấc ngủ thiên đường của tôi
Tôi là chú kiến con đi lạc
Nằm một mình trên bãi cỏ chân đồi
Giới thiệu tóm tắt một số cuốn tiểu thuyết hay nhất trong số các tác phẩm đồ sộ của Jon Fosse.
1. “Aliss At the Fire” (Aliss trong đám cháy)
Cuốn tiểu thuyết kể về một vụ chết đuối được hồi tưởng một cách trang trọng qua nhiều thế hệ. Câu chuyện mạch lạc, đầy ngột ngạt theo thời gian ngược từ hiện tại đến qúa khứ: chuyện bắt đầu năm 2002, rồi lùi về năm 1979, tiếp đó quay trở lại sự kiện ban đầu vào ngày 17 tháng 11 năm 1897.
Jon Fosse, tác giả người Na Uy, Nobel Văn học 2023 (1), xuất bản hơn ba mươi cuốn sách nhưng ông chỉ viết hai tập thơ là “Angel with Water in Her Eyes” (Giọt nước mắt thiên thần) và “Dog and Angel” (Chú chó và thiên thần). Sự sáng tạo mới mẻ của ông được ghi nhận để dẫn đến trao giải Nobel Văn học 2023 là trong các vở kịch và tiểu thuyết hơn là trong thơ. Tuy nhiên thơ ông cũng có nét đặc sắc là tính thiền, hướng nội và hình thức đổi mới, câu chữ giản dị (2).
A fiord of Norway
Bài thơ này trích trong tập “Steil Til Steil” (bản tiếng Anh “Stone to Stone” - Sỏi đá bên nhau) của nhà thơ Na Uy, Jon Fosse. Tập thơ đã nhận được những đánh giá xuất sắc từ các nhà phê bình cả về nội dung ý nghĩa lẫn hình thức. Tựa đề “Night Psalm” (Thánh vịnh ban khuya, Kinh khuya, Thi thánh cho đêm) mang nội dung Thiên Chúa. Đây là một chủ đề thường được Jon Fosse đưa vào trong các sáng tác của mình bằng các thể hiện khác nhau trong kịch, truyện, tiểu thuyết, thơ (1)...
Mộc Nhân – ghi chép
Vào lúc 13g CEST (18 giờ Việt Nam) ngày 05/10/2023, Viện Hàn lâm Khoa học Hoàng gia Thụy Điển đã công bố giải Nobel Văn học 2023 thuộc về tác giả người Na Uy, Jon Fosse “Vì những vở kịch và văn xuôi đầy mới mẻ đã lên tiếng cho điều không thể nói được” (for his innovative plays and prose which give voice to the unsayable).
Mộc Nhân
"Love conquers all things except impotence and toothache" (Tình yêu chinh phục tất cả ngoại trừ liệt dương
và đau răng) – Unknow.
Ghi cho ngày - lần đầu tiên - nhổ một chiếc răng. ☺☺☺
Trong bài thơ này, Jon Fosse (1) miêu tả các trạng thái diễn xuất của một diễn viên. Họ luôn chuyển động, nhập vai như đời sống với những gấp gãy, nặng nề hay thanh nhẹ. Đôi khi họ cũng muốn thoát khỏi sân khấu vì xấu hổ, mất cảm hứng… nhưng họ buộc phải đứng dưới ánh đèn để nói những câu thoại của mình. Jon Fosse sử dụng câu chuyện trong bài thơ để so sánh người diễn viên trên sân khấu cũng như con người giữa cuộc đời.
NHƯ CON THUYỀN TRONG GIÓ NHẸ
Mộc Nhân dịch
em và tôi
em và trăng
em và gió
em và những vì tinh tú
"Only Know" (Điều biết duy nhất, Chỉ biết rằng, Chỉ biết ) - một bài thơ hướng nội của Jon Fosse. Lời thơ mang tâm thức thiền, khi con người tĩnh lặng, họ sẽ nhận biết mọi thứ dẫu vô ngôn. Tôi dịch: Điều duy nhất tồn tri.
"The Mountain Holds Its Breath" - một bài thơ ngắn, mang cảm thức hướng nội của Jon Fosse (1)
NÚI GIỮ HƠI THỞ
Mộc Nhân dịch (2)
một hơi thở sâu
ngọn núi trầm tĩnh
những ngọn núi đứng
núi đang hiện tồn
Bài thơ “A Human Being Is Here” (Con người hiện hữu nơi đây) của nhà thơ Na Uy, Jon Fosse (1). Những câu thơ hiện đại Phương Tây nhưng mang cảm thức thiền Phương Đông. Tôi liên tưởng đến từ “Vô Thường” và một câu Kinh Bát Nhã của Nhà Phật: “Sắc bất dị không, không bất dị sắc. Sắc tức thị không, không tức thị sắc” – Cái sắc không khác gì với cái không và cái không cũng không khác gì với sắc. Sự vật, sự việc, hiện tượng vừa là nó mà cũng vừa không phải là nó…
Theo thông tin trên Website của "The Nobel Prize", Giải Nobel Văn chương 2023 sẽ được công bố vào 13g CEST (Giờ Trung Âu) ngày 5/10/2023.
 |
| Lịch công bố các giải Nobel 2023 |
Mộc Nhân
Bài đăng trên chuyên mục: "Góc nhìn người trong cuộc"
Tc Đất Quảng số 229/ tháng 10-2023
Chuyện về nhà văn, của nhà văn - ở đây được hiểu là bao gồm cả nhà thơ, nhà phê bình văn học, dịch giả - thì có rất nhiều thứ để nói. Chuyện lớn thì có thiên chức, sự nghiệp, sứ mệnh, tầm vóc, tác phẩm để đời... Chuyện lớn hơn thì nghĩ đến tác phẩm dự giải khu vực hoặc Nobel Văn học... Chuyện nhỏ hơn thì có xuất bản tác phẩm, “chém gió” trên các diễn đàn, viết bài đăng báo, tạp chí, tự PR tên tuổi... Chuyện tệ hại thì lợi dụng vị trí, uy tín để gạ gẫm, quấy nhiễu, sống bê tha, trái với tư cách đạo đức người cầm bút...
