2.067. INAUGURAL POEMS - Thơ Diễn văn

 

Hầu như tất cả các quốc gia trên thế giới đều xem văn học nghệ thuật luôn là một thành phần không thể thiếu được trong việc định hình nền văn hóa, lịch sử, văn minh của họ.

Riêng ở nước Mỹ, việc đưa tiết mục đọc thơ vào lễ nhậm chức Tổng thống là một sự kiện văn hóa - chính trị mới mà trước đó chưa nơi nào có.

Sự kiện này bắt đầu từ năm 1961 trong buổi lễ nhậm chức của Tổng thống J.F.Kennedy, nhà thơ Robert Frost được mời sáng tác và đọc một bài thơ trong buổi lễ.

Giới nghiên cứu vẫn chưa xác định ai là người đề xướng đưa tiết mục này vào lễ nhậm chức Tổng thống nhưng ngay việc nó được Tổng thống chấp nhận đã nói lên ý nghĩa văn hóa và tinh thần tôn vinh các giá trị nghệ thuật gắn với sự kiện quốc gia.

Kể từ đó đến nay, có bốn Tổng thống Hoa Kỳ đưa tiết mục đọc thơ vào lễ nhậm chức là: John F. Kennedy (1961), Bill Clinton (1993 và 1997), Barack Obama (2009 và 2013), và Joe Biden (2021) - với sáu lần, sáu nhà thơ, bảy bài thơ được tham gia sự kiện.

Những vị tổng thống này được biết đến là người coi trọng việc đọc sách, yêu văn học – một số Tổng thống thuộc “phe diều hâu” hoặc “dân kinh doanh” thì gạt bỏ tiết mục này ra khỏi lễ nhậm chức của mình.

Nền văn học Mỹ đã hình thành khái niệm “Inaugural Poets” (Nhà thơ diễn văn, nhà thơ cho lễ nhậm chức) viết nên loại thơ “Inaugural Poem” (Thơ diễn văn, thơ nhậm chức).

Có thể thấy những đặc điểm của loại thơ này là: 

- Bài thơ thường rất dài (ghi nhận một bài rất ngắn là bài “The Gift Outright” của Robert Frost)

- Lời thơ mạnh mẽ, hào sảng

- Ý thơ gắn với các sự kiện lịch sử, văn hóa, con người trong suốt chiều dài lập quốc bi tráng, đau thương, tủi nhục, anh dũng và cuối cùng hướng đến niềm tin về tương lai của Hợp Chúng Quốc

- Ngôn ngữ, hình tượng thơ gắn với nhiều điển tích...

Việc chọn ra “Inaugural Poet” để viết “Inaugural Poem” là một sự cân nhắc, chọn lựa của ban cố vấn và Tổng thống là người quyết định. 

Nhà thơ được chọn không chỉ là người có thành tựu về thơ ca mà còn phải có giọng đọc diễn cảm, thu hút. Đây là vinh dự cá nhân và là trách nhiệm của người được chọn. Bài thơ diễn văn đó vừa thể hiện tầm văn hóa quốc gia, vừa là cơ hội để các nước trên thế giới suy ngẫm về lịch sử, văn hóa và sự phát triển của Hoa Kỳ cùng các giá trị cá nhân tác động đến tương lai của chính phủ, của đất nước.

Chắc chắn một điều, sau những sự kiện như thế, tác phẩm của “Inaugural Poets” trở thành Best-seller (Sách bán chạy nhất) toàn cầu.

Những năm gần đây, khái niệm “Inaugural Poets” - “Inaugural Poem” được mở rộng hơn không chỉ trong phạm vi “lễ nhậm chức Tổng thống” mà còn là trong các lễ nhậm chức của các yếu nhân như Hiệu trưởng trường Đại học, các Chủ tịch tập đoàn lớn… hoặc lễ khai mạc sự kiện toàn quốc, toàn cầu đều có tiết mục “Inaugural Poem”. Tất cả những nhà thơ nhận lời mời tham dự tiết mục này đều mặc nhiên được công nhận là nhà thơ thuộc đội ngũ “Inaugural Poets”.

Lịch sử, văn hóa, thơ ca Hoa Kỳ đã ghi nhận các “Inaugural Poets” và “Inaugural Poems” nổi tiếng sau đây - các tác giả và tác phẩm đều có trên trang Mộc Nhân – bấm vào link ở nhan đề để đọc:

1. Năm 1961, nhà thơ Robert Frost đọc bài thơ “The Gift Outright” trong Lễ nhậm chức Tổng thống của John F. Kennedy. 

Thực ra, Robert Frost đã chuẩn bị trước bài “Dedication” nhưng vì sự cố không thể đọc bài đó trên văn bản được nên ông đã chuyển sang đọc bài “The Gift Outright” đã thuộc từ trước. Cả hai bài đều hay.

2. Năm 1993, nhà thơ nữ Maya Angelou đọc bài thơ "On the Pulse of Morning" trong Lễ nhậm chức Tổng thống nhiệm kỳ thứ nhất của Bill Clinton.

3. Năm 1997, nhà thơ Miller Williams đọc bài thơ "Of History and Hope" trong Lễ nhậm chức Tổng thống nhiệm kỳ thứ hai của Bill Clinton.

4. Năm 2009, nhà thơ Elizabeth Alexander đọc bài thơ “Praise Song For The Day” trong Lễ nhậm chức Tổng thống nhiệm kỳ thứ nhất của Barack Obama.

5. Năm 2013, nhà thơ Richard Blanco đọc bài thơ “One Today” trong Lễ nhậm chức Tổng thống nhiệm kỳ thứ hai của Barack Obama.

6. Năm 2021, nhà thơ trẻ Amanda Gorman đọc bài thơ “The Hill We Climb” trong Lễ nhậm chức Tổng thống của Joe Biden.

7. Năm 2018, nhà thơ Amanda Gorman đọc bài thơ “Making Mountains As We Run” trong lễ nhậm chức Hiệu trưởng thứ 29 Đại học Harvard của giáo sư Lawrence S. Bacow.

8. Tháng 8 năm 2018, nhà thơ Amanda Gorman đọc bài thơ “Our Purpose in Poetry: Or Earthrise” tại lễ khai mạc cuộc tập huấn dành cho Lãnh đạo các Tổ chức Thực tế Khí hậu - Climate Reality Leadership Corps Training.

***

Mộc Nhân