Tựa tiếng Đức của bài thơ này là “Die Nacht am Strande”, tựa tiếng Anh “Night on the shore” (Đêm trên bờ biển). Heinrich Heine viết bài thơ này vào năm 1826, trong những chuyến đi đây đó. Nó cùng không gian sáng tác với bài “The Evening Gossip” (1). Trong bài thơ có nhiều từ ngữ, câu chuyện liên quan đến huyền thoại Bắc Âu (2), nếu không hiểu nó thì sẽ không hiểu bài thơ này nói gì. Vậy nên bạn hãy theo dõi các chú thích cuối bài.
ĐÊM TRÊN BỜ BIỂN
(Die Nacht am Strande)
Mộc Nhân dịch
từ bản tiếng Anh “Night on the Shore” (3)
Đêm không sao và lạnh
Biển sủi bọt lên men
Trên chiếc bụng phẳng lì
Tràn qua cơn gió bấc
Cau có và bí mật
Tựa nỗi khổ lên cơn
Trông thật là hài hước
Chuyện điên rồ chập chờn
Chuyện về người khổng lồ
Chuyện giết người kỳ lạ
Xứ Na Uy cổ tích
Những huyền thoại xưa xa
Câu thần chú Edda (4)
Chữ rune ma mị (5)
Nghe những điều kinh dị
Bỗng phấn khích hóa rồ
 |
| Chữ cổ Rune |
Dọc bờ biển khi ấy
Trên cát sóng vỗ bờ
Một người đi bơ vơ
Thong dong từng bước một
Hoang sơ như gió lốc
Nơi nào anh bước qua
Lóe lên một đóm lửa
Áo choàng xám sáng lòa
Đêm trôi nhanh vội vã
Lập lòe ánh lân tinh
Từ túp lều đơn độc
Những quầng sáng lung linh
***
Con gái người đánh cá
Lặng im trong mái lều
Cha và anh đi biển
Cô trông buồn đáng yêu
Một mình bên lò sưởi,
Nghe tiếng nước đang sôi
Ném củi vô bếp lò
Cô ngồi như ngóng đợi
Dưới ánh sáng chấp chới
Khuôn mặt tựa thiên thần
Và bờ vai trắng mịn
Dường như chờ người thân
***
Bỗng ai vừa mở cửa
Người lạ vào bên trong
Đôi mắt tình im lặng
Cô run rẩy hoài mong
Ném áo khoác xuống sàn
Người kia cười và nói:
Con à, ta đã tới
Ta đến đây như lời
Vị thần của bầu trời
Tìm đến người con gái
Ngài ấp ôm tình tự
Sinh ra con thiên thai
Các vị vua cai trị
Những anh hùng lên ngôi
Những kỳ quan thế giới
Điều hiển nhiên, con tôi (6)
***
Bên ngoài trời đang lạnh
Pha cho tôi tách trà
Mang cho tôi chút men
Chúng tôi đang lạnh giá
Hóa ra là tất cả
Kể cả con của thần
Đều dễ dàng cảm lạnh
Khi cơn ho lần đân
----------
Chú thích:
(1). Bài "The Evening Gossip" đã đăng tại đây
(2). Thần thoại Bắc Âu: Xem thông tin đầy đủ tại đây
(3). Trong nguyên tác, bài thơ gồm 5 phần và 70 câu thơ tiếng Đức. Bản tiếng Anh của Linda Marshall dịch tương đối chuẩn hình thức so với nguyên tác. Riêng bản tiếng Việt, tôi sử dụng lối phỏng dịch, tạo hình thức thơ 5 chữ để phù hợp với nguyên tác cổ điển. Vậy nên nếu đối sánh với bản Anh ngữ có thể có vài sai lệnh do quá trình phỏng dịch/ phóng tác phù hợp với âm vận bài dịch cổ điển. Text available here.
(4). Edda: là những câu chuyện dân gian (thường được thuật lại dưới dạng thơ) có nội dung liên quan đến thần thoại Bắc Âu kể về những vị thần và các anh hùng. Nó chỉ là một phần nhỏ của văn học dân gian Bắc Âu do các học giả Thiên chúa giáo ghi chép lại trước khi bị thất truyền. (Tham khảo)
(5). Chữ Rune: là hệ thống cổ ngữ mang ý nghĩa biểu tượng ma thuật, tâm linh ở vùng Bắc Âu, có nguồn gốc từ thần thoại Na uy và cắm rễ trong lịch sử bán đảo Scandinavia. Runes đã tồn tại từ hàng trăm trước công nguyên cho đến hơn ngàn năm sau công nguyên, gắn với văn hoá Châu Âu bao gồm cả Tây Âu, Scandinavia, Anh và Ailen trong thời gian từ 100 năm trước công nguyên tới 1600 năm sau công nguyên. Chữ này do người Viking và người Na-uy cổ sáng tạo nên. (Tham khảo)
(6). Những đoạn thơ này kể về một huyền thoại
cổ đại Bắc Âu: Thời xưa, một số vị thần được Trời cho phép xuống trần gian tìm gái
đẹp con nhà bình dân. Những đứa con được sinh ra hứa hẹn sẽ là đế vương, thiên
tài, anh hùng… Vậy nên các gia đình có gái đẹp cũng chấp nhận điều này, họ sẵn
sàng cho con gái hẹn hò ân ái với thần. Đoạn cuối bài thơ tác giả quay về với
thực tại: dù là dòng giống thần linh nhưng sinh ra con người, họ cũng thèm
khát, biết run rẩy vì lạnh và những cơn ho… Đây là kiểu kết thúc bất ngờ, khôi
hài thường thấy trong thơ lãng mạn Heinrich Heine.
----------------
Khi đọc những bài này, bạn cũng cần hiểu rằng: dịch chỉ tốn công 1, nhưng giải mã và chú thích mất tới 10. Và đó là niềm vui của tôi.
Refrences:
1. Cổ ngữ Runes
* Dịch và chú thích bởi Mộc Nhân
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét